خودشناسي به ‌منزلۀ مقوله‌اي هرمنوتيكي در انديشه‌هاي باباافضل كاشاني

Self-knowledge as a Hermeneutic Category in Baba Afzal Kashani’s Thoughts

خودشناسي كانون و قلب فلسفۀ باباافضل كاشاني و محور همۀ انديشه‌ورزي‌هاي اوست. باباافضل خودشناسي را تنها توصيه‌اي براي سلوك عملي نمي‌داند ‌ـ چنان‌كه پيشينيان او از حكيمان و عارفان و عالمان مي‌گفتند ‌ـ بلكه جست‌وجوي علم نظري راستين را هم به آن وابسته مي‌داند. وي معتقد است همۀ كساني كه از بيرونِ خود خواسته‌اند راه شناخت را آغاز كنند، به بيراهه رفته‌اند و بنابراين شناختشان معتبر نيست. وي نفس و عقل را ـ كه از نظر او والاترين مرتبۀ نفس است ـ منشأ تمايز ميان وجود و عدم مي‌داند و معتقد است آگاهي يعني يافتن خود. از سوي ديگر، يافتن خود، براساس موازنه و تناظري كه ميان عالم صغير و عالم برقرار است، به يافتن عالَم مي‌انجامد. اين حركت از خود به سوي عالَم با برقراري و در واقع شناخت يگانگي و اتحاد موجود ميان عقل و عاقل و معقول ممكن مي‌گردد. سرانجام در پي برقراري دور و چرخشي هرمنوتيكي ميان اين معرفت كلي و جزئي به خود و عالَم، انسان بار ديگر به خود بازمي‌گردد و درمي‌يابد كه هرچه مي‌جست در درون خود اوست. اين دور و چرخش هرمنوتيكي ميان شناخت خود و عالم و بازگشت دوباره به خود را به مسيري حلزوني‌شكل مي‌توان تشبيه كرد كه پيمودن هرچه بيشتر آن شناخت عميق‌تري از خود حاصل مي‌آورد.

Self-knowledge is considered as the essence and heart of Baba Afzal Kashani’s philosophy and the basis of his contemplations. Unlike his predecessors such as wise men, mystics and scholars who believed that self-knowledge is the only advice for practical conduct, Baba Afzal is of the opinion that seeking genuine theoretical knowledge is also dependent thereupon. He believes that all those who intend to acquire knowledge through their outer dimension will go astray; therefore, their knowledge will not be valid. He argues that soul and wisdom, which he deems to be the highest grade of the soul, are the source for distinguishing between existence and non-existence and he believes that knowledge means to discover oneself. On the other hand, discovering oneself, according to the existing balance and correspondence between the microcosm and the macrocosm, will lead to discover the universe. This progress from oneself toward the universe is subject to achieving or in fact understanding of uniqueness and unity among wisdom, wise and reasonable. Eventually, having formed a hermeneutic circle between this general and limited knowledge of oneself and that of the universe, one will return to oneself and understand that whatever he was seeking for exists in his soul. One might analogize the hermeneutic circle among knowledge of oneself and the universe and returning to oneself to a spiral route that the more one follow, the deeper knowledge will be acquired.