طراحي پروفايل كاربردي فرادادهاي براي توصيف و سازماندهي اشياي محتوايي پايگاه هاي مركز تحقيقات كامپيوتري علوم اسلامي

Designing a Metadata Application Profile for Describing and Organizing the Content Objects of Databases of the Computer Research Center of Islamic Sciences

مقدمه : پژوهش حاضر با هدف طراحي و تدوين پروفايل كاربردي فرادادهاي براي توصيف و سازماندهي اشياي محتوايي پايگاه هاي مركز تحقيقات كامپيوتري علوم اسلامي با رويكرد تحليلي- سيستمي انجام شد. روش شناسي: جامعه پژوهش را اشياي محتوايي چهار پايگاه حوزه نت، نورمگز، نورلايب و انديشوران تشكيل ميدادند. افزون بر اشياي محتوايي اين پايگاه ها، عناصر، عناصر فرعي، و خصائص پركاربردترين استانداردهاي فراداده اي از جمله استانداردهاي طرح فراداده اي توصيف شيء (مادس)، طرح فراداده اي هسته دوبلين، استاندارد كدگذاري و انتقال فراداده (متس) و قالب فراداده اي مارك به عنوان بخش ديگر جامعه پژوهش مورد مطالعه قرار گرفتند. به منظور انتخاب اين استانداردها به عنوان مبناي طراحي پروفايل، ويژگي هاي بومي اشياي محتوايي، اهداف و كاركردهاي مد نظر چهار پايگاه عضو جامعه پژوهش با ويژگي هاي طرح هاي فراداده اي استاندارد تطبيق داده شدند، و مناسبترين آنها (استانداردهاي مادس و هسته دوبلين) كه بتوانند نيازهاي بومي توصيف و سازماندهي چهار پايگاه را تامين نمايند، مورد گزينش واقع شدند. روش گردآوري داده ها مصاحبه و مشاهده طراحي شده، و ابزار آن پرسشنامه و سياهه وارسي بود. يافته ها: براي طراحي و تدوين پروفايل كاربردي، عناصر، عناصر فرعي، و خصائصي از استانداردهاي فراداده اي منتخب كه متناسب با ويژگي هاي بافت بومي (پايگاه هاي چهارگانه) بود و نيازهاي محلي بافت هدف را تامين مي نمود، استخراج و در بستر معناشناختي همخوان با بافت اطلاعاتي هدف قرار گرفت. در مواردي كه عنصر، عنصر فرعي و يا خصيصه اي جديد نياز بود و يا عناصر، عناصر فرعي و خصائص موجود نياز به بازتعريف بومي داشتند، عنصر يا خصيصه جديد طراحي و در صورت وجود، تعريفي بومي ارائه شد تا كاربردپذيري آن براي پايگاه ها افزايش يابد. نتيجه گيري: پروفايل كاربردي فراداده اي مركز تحقيقات كامپيوتري علوم اسلامي بر اساس ويژگي ها و نيازهاي بومي پايگاه هاي آن مركز، و همچنين شناسايي ساختار، عناصر، كاركردها و ويژگيهاي معناشناختي با مجموع 23 عنصر، 16 عنصر از استاندارد فراداده اي مادس، 5 عنصر از استاندارد فرادادهاي هسته دوبلين و 2 عنصر تعريف شده به صورت بومي، و با تهيه توصيفي (شناسنامه اي) براي هر عنصر طراحي و تدوين گرديد.

Introduction: The research was carried out with the aim of designing and constructing a metadata application profile for describing and organizing content objects of the databases of the Computer Research Center of Islamic Sciences (CRCIS) with analytical-systematic approach. Methodology: The research population included the content objects of four databases including Hawzah Net, Noormags, Noorlib and Andishvaran. In addition to the content objects of these databases, elements, sub-elements and attributes of the most utilized metadata standards including Metadata Objects Description Schema (MODS), Dublin Core Metadata Initiative (DCMI), Metadata Encoding and Transmission Standard (METS) and MARC Metadata Format have been studied as the another part of the research. The data was gathered by interviews and structured observations made by the means of a questionnaire and a checklist. Findings: To design application profile, native features of the content objects and the goals and desired functions of the four databases of the research population were compared with the features of the studied metadata standards and the best elements, sub-elements and attributes that were able to meet the needs of describing and organizing of the four databases were chosen. In some cases, if a new element, sub-elements or attribute, was needed or it was needed to redefine the existing elements, sub-elements or attributes natively, the new elements, sub-elements or attributes were designed and if existed, a native definition was presented to increase its functionality and usability for the databases. Conclusion: The metadata application profile of the Computer Research Center of Islamic Sciences was designed and constructed based on the native requirements and features of the databases of that center and also identifying structures, elements, functions and semantic features resulted in totally 23 elements -16 elements from Metadata Object Description Schema (MODS), 5 elements from Dublin Core Metadata Initiative (DCMI) and 2 native elements- and by providing a description for each element.