كليدواژه :
بلاياي طبيعي , بحران , داده , مسائل اجتماعي , زلزله بم , كرمان , ايران
چكيده فارسي :
رخدادهاي طبيعي يا انساني در برخي مواقع خسارت‌هايي به جوامع انساني تحميل كرده و لذا از آنها به عنوان بحران نام برده مي‌شود. خسارت ناشي از بحران‌ها نه تنها به وسعت و عمق آنها بستگي دارد، بلكه مقاومت و اقدامات پيشگيرانه جوامع انساني نيز در آن دخيل است. بحران‌هاي طبيعي و از جمله آنها زلزله، يكباره رخ داده و باعث مي‌شود وقايع اجتماعي از حالت طبيعي خود خارج شود. خارج شدن وقايع از حالت عادي خود، همراه خواهد بود با به وجود آمدن شكل‌هاي جديدي از پديدههاي اجتماعي كه گاه در شكل مسئله ظاهر خواهند شد. زلزله بم روند طبيعي واقعه مرگ را تغيير داده است. هم تعداد مرگ‌ها را تغيير داده و هم نوع مرگ‌ها بر حسب سن و جنس. تعداد مرگ‌ها در سال وقوع زلزله بيش از 50 برابر سال‌هاي ديگر است و نكته مهمتر اينكه مرگ‌ها به لحاظ سن و جنس كاملا متفاوت از مرگ‌هاي طبيعي هستند. انتظار است، تحت تاثير خارج شدن مرگ از حالت طبيعي خود، مسائل جديدي در حوزه اجتماعي و مناسبات آن شكل گرفته باشد. روش تحقيق حاضر در تشخيص اثر زلزله بر پديدههاي اجتماعي،مقايسه داده‌هاي جمعيتي در سال‌هاي قبل و بعد از زلزله و همچنين مقايسه داده‌هاي محدوده زلزله با محدوده خارج از زلزله است. نتايج نشان دهنده اين است كه متفاوت بودن مرگ‌ها بر حسب سن و جنس، باعث شده تغييراتي در مناسبات اجتماعي در سطح خانواده‌ها به وجود آيد. كوچك شدن بعد خانوار، به همراه افزايش خانواده‌هاي زن سرپرست و خانواده‌هاي جوان سرپرست، از اين گونه تغييرات هستند. اگرچه داده‌هاي مورد استفاده در تحقيق به صورت مستقيم در ارتباط با زلزله بم جمع‌آوري نشده بودند، يافته‌ها حاكي از اين بود كه با روش بكارگرفته شده، از همين داده‌ها نيز مي‌توان به تحليل پيامدهاي بحران ها پرداخت. داده‌ها و تحليل آنها نقش بسزايي در شناخت پيامدهاي اجتماعي بحران‌ها دارند. برخي از پيامدها به صورت پنهان وجود داشته و ممكن است در مدت زمان طولاني پس از بحران نيز پايدار باشند. جمع‌آوري داده‌هاي دقيق‌تر و مستمر حتي در سال‌هاي بعد از بحران، مي‌تواند به شناخت مسائل جديدي در مناسبات اجتماعي منجر گردد، تا برنامه‌ريزي‌هاي بهتري در كاهش پيامدهاي اجتماعي منفي پس از بحران صورت پذيرد.
