تصحيح دبي حداكثر سالانه بر اساس انتخاب مناسب‌ترين تابع توزيع احتمال در جنوب ايران

Correction annual maximum discharge based on appropriate probability distribution function in south of Iran

‌پژوهش حاضر با هدف انتخاب بهترين تابع توزيع آماري براي دبيهاي حداكثر سالانه در استان هاي جنوبي كشور ايران (سيستان و بلوچستان، فارس، كرمان، بوشهر و هرمزگان) از داده هاي روزانۀ دبي 108 ايستگاه هيدرومتري (طول دورۀ آماري 1362‌ـ 1391) استفاده و داده هاي يادشده با 65 تابع توزيع آماري موجود برازش داده شد و پس از انجام آزمون هاي نكويي برازش با استفاده از محاسبات آماري، بهترين تابع توزيع آماري براي دبي هاي حداكثر سالانه تعيين شد و در نهايت مقادير بزرگي دبي با دورۀ بازگشت هاي مختلف محاسبه و با نتايج به‌دست‌آمده از توابع توزيع مرسوم شامل لوگ پيرسون سه‌پارامتره، لوگ نرمال سه‌پارامتره و توزيع ويكباي مقايسه شد. نتايج نشان داد در همۀ استان هاي جنوبي كشور، تابع توزيع ويكباي با 43/2 درصد رتبۀ اول، تابع توزيع لوگ پيرسون سه‌پارامتره با فراواني 13/6 درصد رتبۀ دوم و توزيع آماري لوگ نرمال سه‌پارامتره با فراواني 6/5 درصد رتبۀ سوم بهترين توزيع آماري را به خود اختصاص داده‌اند. شاخص ميانگين خطاي اريب (MBE) در برآورد دبي حداكثر سالانه نشان داد در دورۀ بازگشتهاي 2، 5 و 10 سالۀ توزيع آماري ويكباي و در دورۀ بازگشت هاي 25، 50 و 100 سالۀ توزيع آماري لوگ پيرسون سه‌پارامتره برآورد بهتري داشته است. همچنين با مقايسۀ شاخص جذر ميانگين مربع خطا (RMSE) و متوسط قدر مطلق درصد خطا (MAPE) در دو توزيع آماري ويكباي و لوگ پيرسون سه‌پارامتره مشخص شد كه در دورۀ بازگشت هاي مختلف توزيع آماري ويكباي برآورد بهتري از لحاظ اين شاخص داشته است. بنابراين، در مناطق جنوبي كشور، كاربرد توزيع ويكباي در تحليل فراواني وقوع سيلاب به منظور پيش بيني دقيق تر مقادير دبي حداكثر سالانه در دورۀ بازگشت هاي مختلف، مي تواند راهگشا باشد.

In this research for choosing the best distribution function for the annual maximum discharge (AMD) in the southern provinces of Iran; The daily discharge of 108 hydrometric stations (1983-2012) were used; Data were fitted with 65 probability distribution functions. After the goodness of fit tests using the statistical calculations, the best distributions function for the AMD was determined and eventually the discharge amounts were calculated with different return periods and compared with the result of the common distribution functions like log- Pearson (III), log- normalIII and Weakby. The result shown, the Waekby distribution functions with the 2.43% and the first rank, the log- PearsonIII with the frequency of 6.13% and the second rank and log- normal III with the frequency of the 5.6% and the third rand, gained the best statistical distribution. The MBE in AMD estimation showed that in 2.5 and 10- year return period, the Weakby statistical distribution and in the 25.5 and 100-year return period. The log- Pearson III statistical distribution has a better estimation. Comparing the RMSE with MAPE in both Weakby and log PearsonIII statistical distribution, it is found that Weakby statistical distribution has a better estimation in the different return periods in this index.