تحليل و پهنه بندي شدت تخريب بيابان‌زايي با استفاده از مدل بيابان‌زايي IMDPA و خوشه‌بندي (مطالعۀ موردي: دشت بم‌نرماشير و رحمت آباد)

Evaluation and zoning the desertification destructive effects using IMPDA model and clustering (case study: Normashir and Rahmatabad plain)

اقدامات اجرايي در زمينۀ كنترل بيابان زايي بايد بر شناخت وضعيت فعلي بياباني‌شدن و شدت آن متكي باشد. با توجه به اين موضوع، در تحقيق حاضر بررسي تخريب بيابان زايي آبخوان واقع در دشت هاي بم نرماشير و رحمت آباد (استان كرمان) با استفاده از مدل IMDPA و سامانۀ اطلاعات جغرافيايي انجام شد. در اين پژوهش با استفاده از شاخص هاي كمي (افت سطح آب زيرزميني)، كيفي )هدايت الكتريكي (EC)، كلر (Cl) و نسبت جذب سديم ((SAR) و ميزان فرسايش خاك محدودۀ آبخوان، به بررسي كلاس خطر بيابانزايي پرداخته شد. هر شاخص كلاسبندي شده و نقشۀ تخريب آن ترسيم شد. در نهايت، نقشۀ تخريب كلي منطقه با درنظرگرفتن بيشترين محدوديت در شاخص هاي كيفي به‌دست آمد. براي صحت‌سنجي مدل از روش هاي خوشه‌بندي وارد و K-means استفاده شد. در نهايت، نتايج به‌دست‌آمده از اين تحقيق نشان داد از نظر تخريب بيابانزايي حدود 90/81 درصد و 8/61 درصد آبخوان به‌ترتيب در وضعيت خطر شديد و بسيارشديد قرار دارد كه 62/5 درصد از نتايج مدل IMDPA توسط روش هاي خوشه بندي معنادار گزارش شد.

Practical activities in controlling desertification must be based on current desertification situation and its severity. Based on this theory, in this study, the destructive ability of desertification was analyzed for the Bam Normashir and Rahmatabad (Kerman Province) plain aquifer using the IMDPA model and geographical information system (GIS). In this study, using the quantitative (water table depth) and qualitative (Electrical conductivity (EC), Cl and SAR) indicators as well as the soil erosion magnitudes in the studied locations, severity classes of degradation were evaluated. Then, the destruction map of the studied region was prepared by taking into consideration the maximum limitation in qualitative indices. Cluster analysis Ward and K-means method were utilized for testing the models. The results indicated that the desertification destructive in 90.81% and 8.61% of the aquifer is at severe hazard and very severe hazard class, respectively. Overall, 62% of the model results (IMDPA) was reported significant with clustering.