ارزيابي ريزازديادي گياه دارويي در معرض خطر انقراض پونه‌ساي بي‌كرك (Nepeta nuda L.)

هدف: هدف از اين مطالعه بررسي تاثير تيمار‌هاي مختلفي از تنظيم­كننده­هاي رشد بر ميزان شاخه­زايي، ريشه‌زايي، توليد كالوس و باززايي گياه دارويي پونه‌ساي بي‌كرك در شرايط درون شيشه­اي بود.مواد و روش‌ها: بذرهاي اين گياه در محيط كشت MS (موراشيگ و اسكوگ) نيم غلظت كشت و سپس گياهچه‌ها واكشت شدند. پس‌ از آن نمونه‌ها در سطوح مختلف تنظيم­كننده­هاي رشد BA و Kinetin، به‌صورت منفرد يا در تركيب با IBA كشت شدند. برگ‌هاي همسان جهت كالوس‌زايي با تيمارهاي تنظيم­كننده­هاي رشدBA  و NAA در دو محيط (روشن و تاريك) استفاده شدند. همچنين جهت باززايي، كالوس‌هاي يكسان با تيمارهاي تنظيم­كننده­هاي رشدBA  و NAA به‌كاربرده شدند.نتايج: نتايج حاصل از اين تحقيق نشان داد كه در بخش پرآوري بيشترين وزن ‌تر (91/2315 ميلي‌گرم) و تعداد شاخه (22/15 در هر بوته) در هر گياهچه در تيمار 1 ميلي‌گرم در ليتر BA و 25/0 ميلي‌گرم در ليتر IBA حاصل شد. همچنين تيمار BA با غلظت 2 ميلي‌گرم در ليتر موجب توليد طويل‌ترين شاخه (50/5 سانتي‌متر) و بيشترين تعداد گره (53/6 در هر گياهچه) گرديد. بيشترين طول، تعداد و درصد ريشه در محيط كشت MS با 2/1 غلظت نمك و IBA 5/0 ميلي‌گرم در ليتر حاصل شد. در بخش كالوس‌زايي، بيشترين وزن‌ تر كالوس مربوط به كاربرد 1 ميلي‌گرم در ليتر BA و 5/0 ميلي‌گرم در ليتر NAA بود. علاوه بر اين، بيشترين درصد كالوس‌زايي در محيط تاريك مشاهده شد و بين تيمار‌هاي هورموني به‌كاربرده شده تفاوت معني‌داري ديده نشد. همچنين، بيشترين درصد باززايي از كالوس مربوط به دو تيمار تنظيم­كننده­ رشد BA 1 ميلي‌گرم در ليتر با 2/0 ميلي‌گرم در ليتر NAA (2/83 درصد) و BA 1 ميلي‌گرم در ليتر با 5/0 ميلي‌گرم در ليتر NAA (66/81  درصد)، بدون هيچ تفاوت معني‌داري بود.  نتيجه‌گيري: در مجموع مفيدترين تركيب تنظيم­كننده رشد براي ريزازديادي گياه در معرض خطر انقراض پونه‌ساي بي‌كرك تيمار 1 ميلي‌گرم در ليتر BA با 5/0 ميلي‌گرم در ليتر IBA و NAA بود