بررسي اثر تغيير مقياس بر الگوي پراكنش مكاني سه گونۀ مرتعي با شاخص‌هاي فاصله‌اي و روش آناليز نقطه‌اي در مراتع استان چهارمحال بختياري

Evaluating the Effects of Study Scale on Spatial Patterns of three Range Plant Species Using Quadrate Indices and Point Pattern Analysis in Chaharmahal- Bakhtirai Province Rangelands

اين مطالعه با هدف بررسي الگوي ‌پراكنش سه گونه ‌مرتعيNepeta glomerulosa ، Hertia angustifolia و Acanthophyllum microcephalum براساس شاخص‌هاي فاصله‌اي و آناليز نقطه‌اي و ارزيابي اثر تغيير مقياس بر اين الگوهاي پراكنش در ايستگاه تحقيقاتي قلعه‌قارك شهرستان‌ شهركرد انجام ‌شد. جهت نمونه‌برداري از پوشش‌گياهي در طول 4 ترانسكت 50 متري به‌روش تصادفي- سيستماتيك تعداد 40 نقطه با فاصله پنج‌ متر از يكديگر انتخاب و پراكنش‌ مكاني گونه‌هاي مورد مطالعه به 6 روش فاصله‌اي هاپكينز، جانسون‌ و زيمر، ابرهارت، هولگيت، هينز و مربع‌تي اندازه‌گيري گرديد. جهت آناليز نقطه‌اي، منطقه معرفي به مساحت 100 مترمربع انتخاب و مختصات مكاني پايه‌هاي هر سه گونه ثبت‌ گرديد. جهت بررسي اثر تغيير مقياس بر تعيين الگوي‌ پراكنش گونه‌هاي گياهي مورد مطالعه اطلاعات در سه مقياس10×10، 10×5 و 5×5 متر آناليز شد. براساس نتايج، پراكنش گونه H. angustifolia با تاج و پرزهاي پرمانند برروي بذور فندقه از نوع الگوي‌ تصادفي و دو گونه N. glomerulosa و A. microcephalum به‌دليل بذور فندقه كه در فاصله‌اي مشخص از پايه ‌مادري پراكنده مي‌شوند، از الگوي‌ پراكنش كپه‌اي تبعيت مي‌كنند. با كوچك‌ شدن مقياس در روش آناليز نقطه‌اي، هر سه گونه ‌گياهي، الگوي كپه‌اي داشتند. شناسايي الگوي‌ پراكنش گونه‌هاي فوق و عوامل اثرگذار بر اين الگوها (نظير مكانيسم پراكنش بذر و مقياس نمونه‌برداري) در انتخاب استراتژي مناسب جهت ارزيابي‌ مراتع بسيار كاربردي است.

This study aimed to investigate the spatial patterns of Acanthophyllum microcephalum Boiss, Nepeta glomerulosa Boiss and Hertia angustifolia and evaluate the effects of study scale on spatial patterns of three range plant species in Ghale-Gharak research-station located in Shahr-e-Kord. 40 points with a distance of five meters from each other were selected for sampling of vegetation along four 50 m transects using a random-systematic approach. The species spatial patterns were measured by 6 different distance-based methods including Hopkines, Johnson-and-Zimer, Eberhardt, Holgate, Hines and T-Square-index. A 100 m2 reference site (10 by 10 m) was selected to record the species co-ordinates and conduct point pattern analysis. The spatial patterns of the species were determined in 3 scales of 10×10, 5×10 and 5×5 meters to highlight the effects of scale on spatial patterns of vegetation. According to the results, H. angustifolia showed randomized spatial patterns due to its seed dispersal ability. N. glomerulosa and A. microcephalum showed a clustered spatial pattern beacuse their seed are in achene form and fall next to these species. All the 3 species had a clustered pattern when the scale of point pattern analysis was decreased. Identifying these plant spatial patterns and their controlling factors) such as seed dispersal mechanisms of the species and sampling scale) are required to select the best sampling strategy in rangeland assessment programs.