پديد آورندگان :
فروتني، سولماز كتابخانه مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي خراسان جنوبي , نو كاريزي، محسن دانشگاه فردوسي مشهد - گروه علم اطلاعات و دانش شناسي , كياني، محمدرضا دانشگاه بيرجند - گروه علم اطلاعات و دانش شناسي , مختاري اسكي، حميدرضا مركز آموزش عالي امام خميني (ره)
كليدواژه :
اشاعه , مستندسازي , نظريه زمينه اي , دانش بومي , كتابخانه روستايي
چكيده فارسي :
مقدمه: دانش بومي،دانش محلي، سنتي يا قومي است كه ماهيت آن تجربي، شفاهي و ذهني است. تدوين آن دشوار است چرا كه دانشي ضمني و پنهان است با ظهور علم نوين و پيشرفت جوامع مورد غفلت قرار گرفته و در معرض نابودي است. اين جنوبي در كتابخانه هاي روستايي انجام گرفت مطالعه با هدف پيشنهاد و ارائه الگويي به منظور مستندسازي، حفظ و اشاعه دانش بومي روستاييان خراسان.
روش شناسي: اين مطالعه كيفي به روش نظريه زمينه اي انجام شد. داده ها به كمك ابزار مصاحبه نيمه ساختاريافته از نمونه ها گردآوري شد. نمونه را بيست مرد و ده زن روستايي، هشت كتابدار و سه نفر مطلع از دانش بومي استان خراسان جنوبي تشكيل داد. روايي پژوهش به كمك بازخورد همتايان و توضيح مفصل و غني و داوران بيروني تاييد شد. پايايي پژوهش نيز از طريق تصويربرداري و ضبط صدا و ياداشت برداري واژه به واژه با آوانگاري تقويت شد.
يافته ها: يافته ها نشان داد سازمان هاي بسياري مي توانند به منظور حفظ و اشاعه دانش بومي فعاليت كنند. در اين ميان، كتابخانه هاي روستايي مي توانند در بين سازمان ها نقش موثري ايفا كنند؛ چون نزديكترين مراكز دانش در روستا هستند و با ايجاد انگيزه و افزايش مهارت هاي تخصصي، فني، پژوهشي و كلامي به كتابداران و همچنين با مستندسازي دانش بومي به هر دو صورت رقومي و چاپي مي توانند در نقش هماهنگ كننده ظاهر شوند.
نتيجه گيري: شيوه نامه به دست آمده مهم ترين نتيجه حاصل از اين پژوهش بود. اين شيوه نامه بر چهار اصل تخصص، تعهد، تعامل و تعادل استوار است. از طريق اين شيوه نامه، ده مرحله شناسايي، انتخاب، يادگيري، ارتباط، اقدام، پياده سازي، بازبيني، ثبت، سازماندهي و دسترسي، به منظور مستندسازي، حفظ و اشاعه دانش بومي روستاييان به كتابخانه هاي روستايي خراسان جنوبي ارائه داده شده است.
چكيده لاتين :
Introduction: Indigenous knowledge is an experiential, verbal and mental knowledge. It is difficult to compile because the implied knowledge is hidden and is neglected and subject to destruction with the advent of modern science and the progress of societies. This study aimed to propose and provide a protocol to document, preserve and promote South Khorasan villagers’ indigenous knowledge in rural libraries.
Methodology: Grounded theory method was performed. Data were collected based on a semi-structured interview from 3 different samples, including a sample of 20 rural males and 10 rural females, a sample of 8 rural librarians, and finally a sample of 3 governmental officers informed in indigenous knowledge in South Khorasan province. The study validity was confirmed by peer feedback, detailed and rich explanations, and external reviewers. The study reliability was strengthened by imaging and sound recording and verbatim taking notes along with transliteration.
Findings: Based on the results, many organizations are able to work in order to preserve and promote indigenous knowledge. In the meantime, as rural libraries are the nearest centers for preserving knowledge in the country, they can motivate and increase the professional, technical, research and verbal skills of their librarians, and play a coordinating role among other organizations, with documentation of indigenous knowledge in both digital and print formats. The yielded protocol was the most important outcome of this study which was based on four principles of expertise, commitment, interaction and balance, and in which ten stages, including identification, selection, learning, communication, action, implementation, monitoring, recording, organization and access were offered to document, preserve and promote indigenous knowledge of villagers in rural libraries of South Khorasan.
Conclusion: Paying attention to the role of the libraries, especially rural libraries, is a new subject in documenting, preserving or disseminating indigenous knowledge and proposing a protocol for this aim can be beneficial and applicable in Iran.
