به كارگيري استانداردها مورد مطالعه: كتابخانه هاي ديجيتالي ايران

(Using Standards (Case Study: Iranians Digital Libraries

هدف پژوهش حاضر شناسايي و تعيين استانداردهاي مورد استفاده در كتابخانه هاي ديجيتالي ايران است. روش پژوهش پيمايشي- تحليلي و ابزار گردآوري داده ها پرسشنامه محقق ساخته بود. در پرسشنامه طراحي شده استانداردهاي مربوط به سه بخش ذخيره سازي، سازماندهي و جستجو/ بازيابي اطلاعات كه با مرور متون و منابع مرتبط و با اعمال نظر 5 نفر از متخصصان استخراج شده بودند، در اختيار جامعه پژوهش قرار گرفت و از آنان خواسته شد درباره استفاده از هر يك از استانداردها در كتابخانه ديجيتالي خود گزارش دهند. نتايج پژوهش نشان داد رايج ترين فرمت فايل هاي پشتيباني شده در قالب متني؛ پي. دي. اف. با 95%، تصويري؛ JPEG با 63/7%، صوتي؛ MP3 با 63/7% ، ويدئويي؛ AVI با 45/5% ميزان استفاده است. در حوزه سازماندهي رايج ترين استانداردهاي فراداده توصيفي مارك با 77/3 % و دابلين كور با 59/1 % ميزان استفاده بودند ، استاندارد فراداده ساختاري متس با 22/7% ميزان استفاده در جايگاه بعدي جاي گرفت . در اين ميان استاندارد فراداده مديريتي پرميس با 1/9% ميزان استفاده پايين ترين ميزان كاربرد را داشت. در بخش استانداردهاي جستجو/ بازيابي اطلاعات در سطح كتابشناختي زد 39/50 با 77/3 % ميزان استفاده، پركاربردترين شناخته شد و در سطح تمام متن او.اي.آي. با 22/7% و OAI-PMH با 9/1% ميزان استفاده، پايين ترين ميزان كاربرد را داشتند. همچنين نتايج پژوهش نشان داد كه 95% كتابخانه هاي ديجيتالي ايران از نرم افزار توليد داخل استفاده مي كنند و پشتيباني نرم افزار از هر استاندارد نقش موثري در استفاده از آن توسط كتابخانه دارد. نتيجه آزمون مربع كا نيز نشان داد كتابخانه هاي دانشگاهي بيشتر از ساير انواع كتابخانه ها از استانداردها استفاده مي كنند.

The purpose of this study is to identify and determine standards in Iranian digital libraries that are most widely used. The research method is descriptive-analytic. The data gathering tool was a researcher-made questionnaire. The questionnaire consisted of three parts: storage standards, meta data standards, and interoperability protocols. The questionnaire was presented to the research community and they were asked to report on the use of any of the standards in their digital library. The results indicated that the most commonly supported text files were PDF (with 95% usage), JPEG (with 63.7% usage), MP3 (with 63.7% usage) and AVI (with 45.5% usage) in storage standards part. In the area of organization, the most commonly used standards were MARC (with 77.3% usage) and Dublin Core (with 59.1% usage) in metadata standards part. The METS metadata standard with 22.7% of the usage was in the next place. In the meantime, the standard for the management of the PREMIS (with 10% usage) was the lowest usage. In the information search/retrieval standard section Z39.50 with 77.3% usage was considered the most frequently used standard, and OAI (with 22.7% usage) and OAI-PMH (with 9.1% usage) were regarded as the least frequently used standards, respectively. Also, the results of the study showed that 95 percent of Iranian digital libraries use in-house software and software support from each standard has an effective role in using it by the library. The results of the Chi-square test also revealed that university libraries use standards more than other types of libraries.