نقش رسانه هاي اجتماعي در ارزيابي ميزان تأثير پژوهش ها(مطالعه موردي: حوزه علم سنجي)

The Role of Social Media in Assessing the Impact of Research (Case Study: The Field of Scientometrics

با توجه به استفاده فراگير از رسانه هاي اجتماعي در عرصه هاي علمي و پژوهشي، و از سوي ديگر اهميت توجه به «ميزان تأثير پژوهش ها»، اين مطالعه با هدف بررسي نقش رسانه هاي اجتماعي در ارزيابي ميزان تأثير پژوهش هاي حوزه موضوعي علم سنجي، انجام شده است. پژوهش حاضر از نوع كاربردي است و در آن از روش آلتمتريكس(سنجه هاي مبتني بر وب اجتماعي) استفاده شده است. جامعه پژوهش مقالات و استنادات منتشرشده در دو نشريه هسته حوزه علم سنجي يعني «ساينتومتريكس» و «اينفورمتريكس» است كه در بازه زماني پنج ساله 2012 تا 2016ميلادي از پايگاه هاي اطلاعاتي منتشركننده اين مجلات يعني «اسپرينگر» و «ساينس دايركت» گردآوري و استخراج شدند. براي گردآوري داده هاي پژوهش از پايگاه اطلاعاتي آلتمتريك به عنوان يكي از مهم ترين و معتبرترين ارائه دهندگان خدمات آلتمتريكس و ابزار «بوكماركلت آلتمتريك» اين پايگاه استفاده شد. در گام اوّل پژوهش، مقاله هاي داراي بيشترين نمره آلتمتريك كه نشان دهنده كميت و كيفيت توجهي است كه يك مقاله در رسانه هاي اجتماعي دريافت كرده است مشخص شد. در همين راستا علاوه بر تعيين مقالات برتر حوزه علم سنجي بر مبناي نمرات آلتمتريك آنها، حضور مقالات ايراني اين حوزه در رسانه هاي اجتماعي مختلف و ميزان تأثيرآنها نيز مورد بررسي و تحليل قرار گرفت. همچنين به منظور بررسي رابطه ميان حضور مقاله هاي بين المللي حوزه علم سنجي در رسانه هاي اجتماعي و عملكرد استنادي اين مقاله ها، آزمون هاي همبستگي لازم انجام شد. يافته ها بيانگر وجود رابطه آماري معنادار، مثبت و درعين حال ضعيف ميان تعداد استنادات مقالات حوزه علم سنجي در دو نشريه هسته مورد مطالعه و نمره آلتمتريك اين مقالات، و نيز ميان تعداد خوانندگان مقالات اين حوزه در دو شبكه اجتماعي مندلي و سايت يولايك با تعداد استنادهاي دريافتي آنها در وب علوم بود. در اين پژوهش رابطه آماري معناداري ميان تعداد استنادهاي دريافتي مقالات و تعداد خوانندگان آنها در شبكه اجتماعي توييتر مشاهده نشد. در مجموع يافته هاي فوق بيانگر آن است كه برخي رسانه هاي اجتماعي و شاخص هاي آنها مي توانند همانند استنادها بازنموني از اثرگذاري مقالات علمي باشند. با اين حال، با توجه به قوي نبودن ضرايب همبستگي، جايگزيني اين دو دسته شاخص توصيه نمي شود، بلكه مي توان از شاخص هاي آلتمتريكس به عنوان مكمّل شاخص هاي استنادي در ارزيابي پژوهش و محاسبه ميزان تأثير علمي بهره برد.

The aim of this study is to investigate the role of scientific social media in evaluating the impact of research in the field of scientometrics. This study is an applied research using the altmetrics method (social web metrics). The research population consists of articles and citations published in two core journals (scientometrics, Journal of informetrics) in a time interval of five years (2012-2016). Collecting and extracting the articles directly was carried from Springer and ScienceDirect databases. The altmetric bookmarklet, a service provided by Altmetric Institute was used for data collection. In the first step, research articles with the highest altmetric scores representing the quantity and quality of the attention received by an article in social media was identified. Articles with the highest altmetric scores will be identified. Also, the presence of Iranian articles in the field of scientometrics in various social media and their effectiveness were analyzed. The association between altmetric scores and citation indicators was investigated using correlation tests. The findings indicated a significant, positive and weak statistical relation between the number of citations of the articles and the altmetric scores of these articles, as well as the number of readers of the literature in this area in the two social networks (Mendeley and Citeulike) with the number of citations received in WOS. In this study, there was no statistically significant relationship between the number of citations of the articles and the number of readers on Twitter. In sum, the above findings suggest that some social networks and their indices can be as representations of the impact of scientific papers, similar citations. However, due to the weakness of the correlation coefficients, the replacement of these two categories of indicators is not recommended, but it is possible to use the altmetrics indicators as complementary scientometrics indicators in evaluating the research and calculating the scientific effect.