تعيين توابع توليد عملكرد گندم و جو ديم در سطح استان گلستان با استفاده از شاخص مرجع كشاورزي براي خشك سالي(ARID)

خشك‌سالي به عنوان پيامد اجتناب‌ناپذير نوسانات آب وهوايي، يكي از عوامل مهم در كاهش توليد محصولات كشاورزي به ويژه در شرايط ديم مي‌باشد. در اين پژوهش از شاخص مرجع كشاورزي براي خشك‌سالي (ARID) در دو رهيافت شامل مدل‌هاي تك لايه و دولايه‌ي توازن آب خاك جهت مدل‌سازي توابع توليد گندم و جو ديم در سطح استان گلستان استفاده شده است. بدين منظور داده‌هاي هواشناسي روزانه براي 12 ايستگاه تبخيرسنجي و سينوپتيك موجود در سطح استان گلستان اخذ و مقدار شاخص ARID بر اساس دو رهيافت مورد نظر در دوره‌ي رشد محصولات گندم و جو محاسبه گرديد. هم‌چنين آمار عملكرد گندم و جو در زراعت‌هاي ديم و آبي در سطح 8 شهرستان استان گلستان طي دوره‌ي متناظر جمع‌آوري و با آناليز نقطه‌ي جهش مقادير سري نسبت عملكرد (R) در هر شهرستان برآورد گرديد. با انتخاب 6 دوره‌ي فنولوژيك رشد براي محصولات مورد بررسي، مقدار متوسط شاخص ARID در هر مرحله طي سال‌هاي مختلف محاسبه و با حل غيرخطي رابطه‌ي بين نسبت عملكرد و شاخص ARID، ضرايب حساسيت هر مرحله تعيين و مدل برآورد عملكرد مشخص گرديد. در پايان با مقايسه‌ي مقادير عملكردهاي محاسبه شده و مشاهده شده بر اساس معيارهاي آماري، توانايي شاخص ARID در دو رهيافت مورد بررسي ارزيابي گرديد. بر اساس اين مقايسه نتايج شاخص ARID در رهيافت مبتني بر مدل دولايه‌ي توازن آب و خاك در شبيه‌سازي مقادير عملكرد محصولات گندم و جو ديم از دقت بالاتري برخوردار بود. علاوه بر اين دقت توابع توليد استخراج شده براي محصول جو نيز به مراتب بيش‌تر از گندم بوده است. بررسي ضرايب حساسيت تنش نسبي محصولات مورد ارزيابي نشان مي‌دهد كه به ازاي محصولات گندم و جو ديم دوره ساقه‌رفتن حساس‌ترين مرحله نسبت به تنش آبي در تمامي ايستگاه‌ها به جز ايستگاه‌هاي واقع در شهرستان راميان مي‌باشد. اهميت نسبي حساسيت مراحل رشد اوليه، خوشه رفتن و گلدهي نسبت به تنش آبي با توجه به نوع محصول در ايستگاه‌هاي مختلف، متفاوت بدست آمد. با اين وجود كم‌ترين ميزان حساسيت به ازاي دوره‌هاي رويشي اوليه و رسيدگي بدست آمد.