ارزيابي پايداري توليد محصولات باغي با استفاده‌ي تلفيقي از مفاهيم آب مجازي‌و ارزش اقتصادي آب

علي رغم افزايش جمعيت كشور و لزوم توليد بيش تر ميوها براي تامين سرانه ميوه مصرفي، عدم تطابق الگوي كشت با منابع آب موجود در هر منطقه به ويژه در مناطق كم آب كشور، باعث كاهش توليد اين محصولات در سال هاي اخير شده است. در اين پژوهش، به اولويت بندي كشت محصولات باغي در استان سيستان و بلوچستان بر اساس مفهوم آب مجازي پرداخته شد. محاسبات لازم با استفاده از داده هاي يك دوره 12 ساله (1379 تا 1390) سطح زير كشت و عملكرد 32 محصول باغي، اطلاعات آبياري و هواشناسي شهرستان هاي مختلف اين استان انجام شد. 81 درصد سطح زير كشت محصولات باغي اين استان به ميوه هاي گرمسيري، نيمه گرمسيري و خشك اختصاص داشت. ميوه هاي خشك با مصرف حدود 30 درصد از كل آب تخصيصي به بخش باغي، تنها يك درصد از ميوه استان را توليد مي كنند. جايگزيني اين گروه از محصولات با ميوه هاي دانه ريزدر دو شهرستان خاش و زاهدان، ضمن كاهش آب مصرفي به ميزان 10.2 هزار مترمكعب، درآمد باغداري را حدود 2810 دلار در هكتار افزايش خواهد داد. ميوه هاي دانه ريز داراي اولويت اول براي كشت در استان مي باشند و ميوه هاي گرمسيري، نيمه گرمسيري، دانه دار، هسته دار و خشك در رده هاي بعدي قرار مي گيرند. حذف ميوه هاي خشك از الگوي كشت مي تواند سبب صرفه جويي حدود 36.46 ميليون مترمكعب آب در سال در استان سيستان و بلوچستان شود. بر اساس نتايج اين پژوهش، حتي با حفظ الگوي كشت موجود، اولويت بندي مكاني كشت محصولات باغي بر اساس شاخص هاي منتخب مي تواند تا حد زيادي باعث صرفه جويي در مصرف آب توسط باغداران و افزايش درآمد حاصل از واحد آب مصرفي شود.