بررسي آزمايشگاهي و شبيه سازي تأثير ترتيب قرارگيري لايه هاي خاك و ضخامت آن ها در انتقال محلول

درك انتقال محلول در خاك هاي ناهمگن و لايه اي جهت مديريت بهتر و توصيف حركت مواد شيميايي در اين گونه محيط ها حائز اهميت است. در اين مطالعه تأثير ترتيب قرارگيري لايه هاي خاك با ضخامت هاي مختلف در حركت محلول بررسي شد. بدين منظور از دو خاك با بافت هاي مختلف شن لومي و لوم رسي براي تهيه شش ستون دو لايه اي (دو ستون 10 سانتي متري، دو ستون 20 سانتي متري و دو ستون 30 سانتي متري) استفاده و انتقال محلول سديم كلريد در اين ستون ها آزمايش شد. با قرار گرفتن لايه شن لومي در زير لايه لوم رسي (حالت اول)، در مقايسه با حالتي كه ترتيب قرارگيري اين دو لايه تغيير داده شد (حالت دوم)، رخنه محلول و مشاهده غلظت اوج در كف ستون سريع تر و دنباله منحني رخنه كوتاه تر بود. با افزايش ضخامت لايه ها، اين تفاوت ها بيش تر شد. به طوري كه در لايه هاي 5 سانتي متري با تغيير محل دو لايه، اختلاف بين زمان رسيدن محلول رخنه شده به يك غلظت تقريباً ثابت، زمان مشاهده غلظت اوج و مدت زمان امتداد دنباله منحني رخنه به ترتيب 100، 130 و 30 دقيقه بود. اين زمان ها در لايه هاي 10 سانتي متري به ترتيب 150، 190 و 40 دقيقه و در لايه هاي 15 سانتي متري به ترتيب 210، 250 و 40 دقيقه بودند. ترتيب قرارگيري لايه ها بيش تر از طول ستون بر انتقال محلول تأثير گذاشت. به طوري كه غلظت اوج در حالت دوم ستون 10 سانتي متري 40 دقيقه ديرتر از حالت اول ستون 20 سانتي متري و در حالت دوم ستون 20 سانتي متري 100 دقيقه ديرتر از حالت اول ستون 30 سانتي متري رخ داد. انتقال محلول به روش اجزاي محدود و با استفاده از مدل GeoStudio شبيه سازي شد. نتايج شبيه سازي با ضريب تبيين (R2) بيش تر از 984/0 و جذر ميانگين مربعات خطا (RMSE) كم تر از 530/0 گرم بر ليتر رضايت بخش بود.