طراحي الگوي فرهنگ سازماني اثربخش در كتابخانه‌هاي عمومي ايران

Designing the effective organizational culture pattern of public libraries in Iran

هدف: ايجاد فرهنگ سازماني اثربخش از ضروريات كار مديريتي در هر سازماني است. هدف اين پژوهش طراحي الگوي فرهنگ سازماني اثربخش براي كتابخانه‌هاي عمومي ايران از ديدگاه كتابداران و مديران شاغل در كتابخانه‌هاي عمومي ايران است. روش: پژوهش حاضر از نوع كيفي است كه با روش نظريۀ زمينهاي انجام شده است. در اين پژوهش 23 نفر از كتابداران و مديران شاغل در كتابخانه‌هاي عمومي وابسته به نهاد كتابخانههاي عمومي كشور به شكل هدفمند در 10 استان مورد مصاحبه نيمه‌ ساختار يافته قرار گرفتند. براي تحليل مصاحبهها از روش تحليل استراوس و كوربين شامل سه مرحلۀ كدگذاري باز، محوري و انتخابي استفاده شد. در طي كدگذاري محوري مقولۀ اصلي شناسايي و پس از كدگذاري گزينشي و تعيين روابط، الگوي ترسيمي ارائه گرديد. يافته‌ها: بر اساس داده‌هاي حاصل از اين پژوهش،‌ شش مقولۀ اصلي و 16 مقولۀ فرعي به عنوان اَبعاد و مؤلفه‌هاي فرهنگ سازماني اثربخش در كتابخانه‌هاي عمومي مفهوم‌سازي شد. عللي كه باعث تبيين ارزش‌هاي متناسب با مقوله محوري شدند عبارت بودند از: كاهش مخاطب، كاهش انگيزۀ كاركنان، عدم تحقق اهداف و نقش‌ها و گرايش به فضاي مجازي. همچنين شرايط مؤثر بر راهبردها عبارت بودند از: تنوع مخاطبان، تنوع نيازها، فرهنگي بودن، عمومي بودن خدمات و غيرانتفاعي بودن. در نهايت، پيامد اجراي راهبردها جذب مخاطب و تعالي اجتماعي بود. اصالت/ ارزش: ارزش اين مقاله در اين است كه توجه مديران كتابخانه‌هاي عمومي را به اين مسئله معطوف مي‌دارد كه در مديريت كتابخانه‌هاي عمومي، لازم است به اَبعاد فرهنگ سازماني اثربخش در كتابخانه‌هاي عمومي توجه داشته باشند و براي اثربخشي بيشتر، آنها را در كتابخانه‌هاي عمومي حاكم نمايند.

Purpose: Identification of the effective organizational culture is one of the necessities of organizational culture management in any organization. This study is intended to design the effective organizational culture pattern of public libraries in Iran. Methodology: This is a qualitative study conducted by using the grounded theory method. By purposive sampling, 23 of librarians and managers of public libraries in 10 provinces were interviewed using depth and semistructured interviews. The data analysis was performed by theoretical coding (open, axial and selective coding). In the axial coding, core category was determined and in selective coding, final model was presented. Causes, intervening conditions, contexts, main strategies, and the main consequences of crisis management in libraries was presented in the model. Findings: Based on the data from the research, 6 categories and 16 subcategories were identified as the dimensions and components of effective organizational culture in public libraries. The causal conditions preparing the ground for the explanation of the effective organizational culture in public libraries as the core category include: decrease in the number of users, reduction of employees' motivation, Failure to achieve the goals and roles, and the tendency for cyberspace. Conditions affecting the codification of strategies include: user's diversity, diversity of needs, being cultural, public and non-profit. Finaly, the outcome of the implementation of the said strategies are attracting users and social sublimity. Originality/value: The value of this paper is that it draws the attention of managers and researchers involved in the public libraries management to the fact that they must take into consideration the dimensions and components of effective organizational culture in managing the public libraries.