شوراي نگهبان، به مثابه سوزنبان قانون اساسي

The Guardian Council: the switchman or guardianship of the constitution

شوراي نگهبان از جمله نهادهايي است كه در حقوق عمومي تطبيقي در شمار سازمان هاي دادرسي اساسي به حساب مي آيد. دادرسي اساسي مفهومي برآمده از دغدغه هاي دموكراسي خواهي، تضمين حق ها و آزادي ها، تحديد و تنظيم قدرت و در يك كلام صيانت از برتري هنجاري قانون اساسي در نظم سلسله مراتبي حقوق است. نهاد شوراي نگهبان گرچه از لحاظ شكلي به الگوبرداري از شوراي قانون اساسي فرانسه پرداخته است، از لحاظ بافت عضوي، صلاحيت ها و رويه ها تفاوت هاي جدي با آن دارد. مهم ترين تفاوت كاركردي شوراي نگهبان با نهادهاي دادرسي در دولت هاي مدرن كاركرد شريعت مدارانه اين نهاد در پيرابند اصول قانون اساسي است . دادرس اساسي در صورت ناتواني در حفظ بي طرفي خود، خواسته يا ناخواسته، به جاي ايجاد تعادل در كشتي قدرت، آن را به ورطه نابودي و هلاكت خواهد كشاند. اين دسته از كاركردها، گاه منتهي به رويه سازي هايي مي شود كه با فلسفه وجودي دادگاه هاي قانون اساسي، يعني صيانت از بنيان هاي دولت مشروطه، مغايرت دارد. نهاد دادرس اساسي هرگز نمي تواند به مثابه حاكم واقعي در نظر گرفته شود. اقتدار اين نهاد اماني يا عاريتي است . از اين رو، مشروعيت چنين نهادهايي به وفاداري تام به سرمنشأ قدرت سياسي و پرهيز مطلق از ورود به قلمرو اقتدار قوه مؤسس يا همان حاكم واقعي است. محصول رودررويي دادرس اساسي با حاكم واقعي يا كوشش براي به زنجير كشيدن آن باز توليد چرخه ناكارآمدي، بي اعتباري و نامشروع سازي نظام سياسي و حقوقي است. تلقي دادرس اساسي به مثابه سوزنبان قانون اساسي بر آن است تا نظام هاي مردم سالار را از مخاطرات استبداد قضات اساسي و در نتيجه توليد و پمپاژ نارضايتي و نامشروعيتي به كليت ساختار سياسي پرهيز دهد. تحقيق حاضر تحليلي پيرامون كم و كيف نظريه سوزنبان قانون اساسي و واكاوي مختصات آن در حقوق دادرسي اساسي ايران است.

In comparative public law, the Guardian Council is placed among the institutions of constitutional justice. It is a notion derived from democratic motivations, guarantee of the rights and liberties, restriction of power and in a summery, the protection of normative privilege of constitutional law in the legal hierarchy order. While Guardian Council has followed France constitutional law council formally, it has serious differences in the contents, jurisdiction and practices. The main functional difference between Guardian Council and other justice institutions in the modern governments is that it acts according to the Sharia’. Thus the judge whether intentionally or not, cannot be impartial and make the balance. This kind of functions may lead to the creation of some practices which is against the philosophy of constitutional law courts i.e protection of constitutional government foundations. The authority of the guardian council is not independent and its legitimacy depends on its loyalty to the political power and not entering to the territory of the founder. The result of constitutional judge and founder power’s struggle is the reproduction of inefficient cycle, invalidity and illegitimacy of political and legal system. The perception of Guardian Council as a switchman of the constitution seeks to protect the democratic systems from the constitutional judges’ dictatorship and the development of illegitimacy toward political structure. This article is an analysis on the theory of Guardian Council as a switchman of the constitution and its features in Iran’s constitutional justice.