مستندسازي هنر جَوَك سازي

Documenting the Jovak Art

هنر جَوَك[1] كاري از جمله صنايع چوبي و هنرهاي سنتي و بومي ايران است كه از ديرباز هنرمندان سنتي شيراز در گونه‌هاي مختلف و با كاربردهاي گوناگون به آن اشتغال داشته‌اند. معمولاً اين هنر را كه از كنار هم قرار دادن قطعات چوب با رنگ‌هاي متنوع تشكيل مي‌شود، با هنر خاتم اشتباه مي‌گيرند چراكه از نظر ظاهر و چشم ناآشنا، اين هنر همانند خاتم ديده مي‌شود با اين تفاوت كه در جَوَك تنها از چوب استفاده مي‌شود. درباره اين هنر پژوهش چنداني انجام‌نشده است، بنابراين با توجه به‌ضرورت تحقيق درباره اين هنر؛ نگارنده كوشيده است تا به معرفي اين هنر و تنها سازنده آن بپردازد و بدين منظور شهر شيراز را به‌عنوان جايگاه اصلي اين هنر انتخاب نموده است. پژوهش حاضر، با هدف مستندسازي و معرفي روش ساخت و ويژگي هنر جوك سازي انجام‌شده است. نتايج حاصل از اين پژوهش توصيفي- تحليلي است كه از گذشته در شيراز مرسوم بوده است و در حال حاضر نيز در شهر شيراز وجود دارد. در اين تحقيق با در نظر گرفتن نقش و جايگاه هنر جوك سازي و پيشينه آن و مصاحبه با تنها سازنده اين هنر به‌عنوان نمونه مطالعاتي، هنر جوك سازي موردتحقيق و بررسي قرارگرفته است. روش تحقيق، از نوع مشاهده ميداني، كتابخانه‌اي و اسنادي است. در نهايت سعي شده است تا با استناد به بررسي‌ها و تحقيقات و همچنين با رجوع به منابع مستند، به معرفي و شناساندن اين هنر و هنرمند آن پرداخته شود، همچنين با ثبت و مكتوب شدن آن، از نابودي و فراموشي اين هنر، جلوگيري شود. در آخر راهكارهاي لازم براي ترويج اين هنر ارائه مي‌گردد.

Jovak art work is one of the traditional arts and industries in Fars province and especially in Shiraz, a historical city in Iran. Unfortunately, today there are few people who have heard the name of this kind of art, and usually they confuse this kind of art which is made by putting together different pieces of woods with various colors with another kind of art called Khaatam. In this study, considering the role and status of Jovak art and its past records, and also interviewing with the only man who makes this kind of art work as a case study, it has been studying and investigating seriously. The methodology has been both the field and library study (historical documents and content analysis). Finally, it has been tried to find out the reasons that kept such a nice art unknown to people by referring to different investigations, studies, and documentary resources as well as to help it to be recognized by more people and prevent it to be disappeared .So some solutions are presented to promote this kind of nice art.