بررسي فراواني و تنوع زيستي جوامع فيتوپلانكتون درياچه سد مارون در استان خوزستان

Survey of abundance and diversity of phytoplankton in Maroon Dam Lake of Khuzestan Province

درياچه سد مارون با وسعتي معادل با گنجايش 1200 ميليون مترمكعب آب و طولي معادل 30 كيلومتر در دره‌هاي رشته‌كوه زاگرس و به فاصله 19 كيلومتري شمال شرقي بهبهان واقع‌شده است. در اين پژوهش تغييرات كمي و كيفي فيتوپلانكتون‌هاي اين منطقه به مدت يك سال (بهار تا زمستان 1395) موردبررسي قرار گرفت. خصوصيات فيزيكوشيميايي آب نظير دما، اكسيژن محلول، pH، EC و TDS نيز در هر بار نمونه‌برداري در 5 ايستگاه اندازه‌گيري شد. در اين مطالعه 42 جنس از فيتوپلانكتون­ها متعلق به 5 شاخه دياتومه ­ها (Bacillariophyta)، جلبك‌هاي سبز (Chlorophyta)، جلبك‌هاي سبز-آبي (Cyanophyta)، دينوفلاژله (Pyrrophyta) و اوگلنوفيتا (Euglenophyta) شناسايي شدند. فراواني سالانه فيتوپلانكتوني 6261±34765 سلول در ليتر بود. شاخه Bacillariophyta با ميانگين تراكم 765±15465 عدد در ليتر و فراواني 48/44 درصد و شاخه Pyrrophyta با ميانگين تراكم 478±550 عدد در ليتر و فراواني 58/1 درصد به ترتيب بيشترين و كمترين تراكم و فراواني ساليانه فيتوپلانكتوني را به خود اختصاص دادند كه در مقايسه با ساير شاخه­ها داراي اختلاف معني­دار بودند (05/0˂P). از نظر شاخص تنوع زيستي شانون، سيمپسون و يكنواختي بين ايستگاه­ها اختلاف معني­داري مشاهده نشد (05/0˃P) ولي بين فصول موردبررسي اختلاف معني­دار وجود داشت (05/0˂P). بيشترين ميزان شاخص تنوع شانون و سيمپسون در فصل پائيز و كمترين ميزان آن در فصل تابستان مشاهده شد ( پائيز 8/2 و 92/0، تابستان 1/1 و 46/0) كه احتمالاً به دليل دماي بالا، كاهش سطح آب و تبخير زياد در اين فصل از تنوع گونه‌اي فيتوپلانكتون­ها كاسته شده است. نتايج نشان داد كه بين تراكم فيتوپلانكتون­ها و فاكتورهاي مورد بررسي همبستگي منفي وجود دارد ولي ارتباط معني‌داري بين آن‌ها وجود ندارد. بيشترين همبستگي منفي به ترتيب بين pH و TDS با فراواني فيتوپلانكتون­ها مشاهده شد. درياچه سد مارون از لحاظ تراكم فيتوپلانكتوني غني نبوده كه احتمالاً به دليل خالي شدن مقدار زيادي از آب سد در هر سال به‌منظور كشاورزي و وجود چند گونه ماهي در آب درياچه مي‌باشد.

Maroon Dam Lake is an area with a capacity of ​​1,200 million mm3 of water and a length of 30 km that is located in the Zagros Mountain Valley, 19 kilometers northeast of Behbahan. This study was carried out from spring 2016 to winter 2017 in order to recognize qualitative and quantitative changes of phytoplankton species. Physicochemical properties of water such as temperature, dissolved oxygen, pH, EC and TDS were measured in each sampling in 5 stations. In this study, 42 genera of phytoplankton belonged to 5 phyta (Bacillariophyta, Cyanophyta, Chlorophyta, Euglenophyta and Pyrrophyta) were identified. The average annual density of phytoplankton was 34765±6261 cell/ml-1. Bacillariophyta with the density of 15465±765 cell/ml-1 and the abundance of 44.48% and Pyrrophyta with the density of 550±478 cell/ml-1 and the abundance of 1.58%, respectively had the most and the least annual density of phytoplankton which had a significant difference in comparison with other phyla (P<0.05). Biodiversity indices (Shannon, Simpson and Evennes) showed significant difference between the seasons (P<0.05) but there was no significant difference between stations. The highest Shannon and Simpson diversity incidence was observed in autumn and its lowest level was observed in summer (2.8 and 0.92, 1.1 and 0.46). Species diversity has been reduced in summer due to high temperature, decrease of the surface of water and high evaporation. The results showed that there was a negative correlation between the density of phytoplankton and the investigated factors, but there was no significant correlation between them. The highest negative correlation was observed between pH and TDS with the frequency of phytoplankton. The Maron Dam Lake is not rich in phytoplankton density, probably due to the large amount of water to be emitted per year for farming and the presence of several species of fish in water.