وضعيت كمي توليد پايان نامه ها و رساله هاي حوزه علوم انساني با رويكرد اسلامي در دانشگاه فردوسي مشهد طي سال هاي 1363- 1393

Investigating the quantitative status of theses and dissertations in humanities with an Islamic approach at Ferdowsi University of Mashhad in 1984-2014

هدف هدف بررسي وضعيت كمي پايان نامه ها و رساله هاي حوزه علوم انساني با رويكرد اسلامي در دانشگاه فردوسي مشهد به منظور تعيين نقش اين دانشگاه در توليد علم اسلامي بود. روش شناسي: اين پژوهش از نظر هدف كاربردي و از نظر روش، پژوهش حاضر در حوزه علم سنجي قرار مي گيرد كه با رويكرد توصيفي- تحليلي انجام شد. در ترسيم نقشه علمي نيز از هم رخدادي واژگاني استفاده شد. جامعه آماري اين پژوهش شامل كليه پايان نامه ها و رساله هاي حوزه علوم انساني با رويكرد اسلامي در چهار حوزه تحصيلي يادشده و در دوره مذكور بود. در اين پژوهش نمونه گيري انجام نشد و كل پايان نامه ها و رساله هاي با رويكرد اسلامي چهار دانشكده جامعه هدف در دانشگاه بررسي شد. يافته ها در بازه زماني پژوهش 1201 عنوان پايان نامه و رساله با رويكرد اسلامي در دانشگاه فردوسي مشهد به ثبت رسيده بود كه از اين تعداد، رشته فقه و مباني حقوق اسلامي با 341 عنوان بيشترين و رشته زبان و ادبيات انگليسي و زبان و ادبيات فرانسه هر يك با 5 عنوان كمترين فراواني را داشتند. در ميان حوزه هاي تحصيلي، دانشكده الهيات بيشترين و دانشكده علوم تربيتي و روانشناسي نيز كمترين سهم را در توليد پايان نامه ها و رساله هايي اسلامي داشتند. 1072 عنوان از پايان نامه ها مربوط به كارشناسي ارشد و 129 عنوان نيز مربوط به دكتري بود. موضوع قرآن، حقوق جزا (فقه) و تفاسير به عنوان موضوع هاي برتر شناخته شدند. همچنين متوسط رشد سالانه توليد پايان نامه ها و رساله هاي حوزه علوم انساني با رويكرد اسلامي برابر با 35. 44 درصد بود كه با توجه به ميزان رشد سالانه 83. 32 درصدي كل پايان نامه ها و رساله هاي حوزه علوم انساني در طي سال هاي مورد پژوهش، از رشد زيادي برخوردار بود. از 210 عنوان مقاله علمي مستخرج از آنها، 133 عنوان سهم مقطع كارشناسي ارشد و 77 عنوان مربوط به مقطع دكتري بود. نقشه علمي پايان نامه ها و رساله هاي اسلامي شناسايي شده با استفاده از نرم افزار Vosviewer ترسيم و تحليل شد. نتايج نشان دادند كه اين نقشه بر اساس تحليل هم واژگاني از 7 خوشه موضوعي تشكيل شده بود. نوع شبكه هم واژگاني نيز پيوسته بود. بر اساس خوشه بندي سلسله مراتبي نيز 23 خوشه موضوعي شناسايي شد كه قرآن به عنوان رانت شناسايي و 22 خوشه ديگر در بطن آن قرار داشتند. نتيجه گيري هرچند روند توليد پايان نامه ها و رساله هاي حوزه علوم انساني با رويكرد اسلامي در اين دانشگاه طي سال هاي مورد بررسي سير صعودي داشته و از رشد زيادي برخوردار بوده است، اما بااين وجود، اين روند در حوزه هاي تحصيلي مختلف اين حوزه يكنواخت نبوده است. بنابراين مسئولان امر پژوهش در اين دانشگاه براي بهبود اين وضعيت بايستي برنامه ريزي و شرايطي فراهم نمايند تا دانشجويان و پژوهشگران انگيزه لازم جهت انجام پژوهش هايي با رويكرد اسلامي را كسب و در جهت بهبود و افزايش توليد علم ديني در اين دانشگاه اقدام نمايند.

Purpose The aim was to study the quantitative status of theses and dissertations in humanities education with an Islamic approach at Ferdowsi University of Mashhad in a 31-years period to determine the role of this university in science production, with an Islamic approach. Methodology scientometric method was used. The population consisted of theses and dissertations in the fields of humanities with an Islamic approach. Findings 1201 theses and dissertations with Islamic approach were registered at Ferdowsi University of Mashhad among which the field of jurisprudence and Islamic law with 341 items had the most, and English language and literature and French language and literature, each ones with 5 items, the least numbers. Among the identified issues, the subject of the Quran, criminal law (jurisprudence) and Quran interpretations were identified as top issues.The average annual growth in the production of theses and dissertations in humanities was equal to 44.35%. which was high. Out of 210 scientific papers extracted from identified theses and dissertations, 133 items were produced by master and 77 items by ph.d students. Finally, the scientific map of detected Islamic theses and dissertations was drawn and analyzed using Vosviewer application. The type of the co-vocabulary network was also continuous.