معرفي برخي مؤلفه‌هاي محتوايي و ساختاري نقش‌ مايه قوچك در قالي تركمن

Introducing some of the Content and Structural Components of the Ghouchak Motifs in Turkmen Abstract:

مهمترين عامل ايجاد نقوش ذهني در قالي تركمن، محيط پيرامون و ذهنيت زن تركمن است، از اين ميان مي‌توان به حيوان قوچ اشاره كرد كه در زندگي تركمن‌ها به‌ عنوان يك عامل مؤثر وجود داشته و دارد. نقش‌مايه قوچك برگرفته از ذهنيت بافنده تركمني از حيوان قوچ موجود در محيط اطراف خود، يكي از پركاربردترين نقوشي است كه در زندگي اين قوم مشاهده مي‌شود. قوچك (شاخ قوچ)، يك نماد كاربردي، آييني و مذهبي است كه نه‌ تنها در قالي تركمن، بلكه در ديگر هنرهاي اين قوم نظير سنگ قبور، نمازليق‌ها، جواهرات و سوزن‌دوزي استفاده مي‌كنند؛ از اين‌رو در اين مقاله، به دسته‌بندي محتوا (اعتقادات، آداب‌ورسوم فرم قوچك در قوم تركمن) و ساختار (تحليل فرم قوچك در قالي تركمن) پرداخته خواهد شد. اين مقاله به‌ روش توصيفي – تحليلي و جامعه آماري شامل پنج تخته قالي در اندازه‌هاي 6 و 12 متري و حجم نمونه تحليل، 30 نقش‌مايه قوچك است كه در حال حاضر نيز در ساير هنرهاي تركمن استفاده مي‌شود. اين مقاله در صدد پاسخ به اين مسأله است كه اصول محتوايي و ساختاري انواع مختلف نقش‌ مايه قوچك در قالي تركمن كدام هستند؟ نتايج به‌دست‌ آمده نشان مي‌دهند كه محتواي نقش قوچك (شاخ قوچ)، برگرفته از ذهنيت تركمانان است كه نزد خود آنها تعابير گوناگوني هم‌چون شجاعت، قدرت و باروري از آن استنتاج مي‌شود كه اين ويژگي‌ها، رابط نسل‌هاي گذشته تا به امروز بوده‌اند. شاخ قوچ در فرهنگ‌هاي مختلف با تعابير ديگري هم‌چون ثروت، چشم‌زخم و طلب مراد نيز كاربرد دارد.

The most important factor in creating motifs in Turkmen carpet is the surrounding environment and the mentality of the Turkmen woman, including ram that has been considered as an effective factor in their lives. Ghouchak motif that comes from the Turkmen weavers' mentality regarding an animal in their surroundings is one of the most widely used designs that is seen in their lives. Ghouchak (horn of a ram) is a practical, religious and ritual symbol that is used not only in Turkmen carpets but also in other arts of this tribe such as gravestones, Namazlighs, jewelry and needlework. Therefore, this study tries to categorize the content (beliefs, customs of Ghouchak form among Turkmen people) and the structure (analyzing the Ghouchak form in Turkmen carpet). The statistical population of the present article consists of five carpets in sizes of 6 and 12 meters, and the sample size includes 30 Ghouchak motifs which are currently used in other Turkmen arts. This article that uses descriptive-analytical method, seeks to answer this question: what are the content and structural principles of different types of Ghouchak motifs in Turkmen carpets? The results show that the content of Ghouchak motif emanates from Turkmen's mentality, with various interpretations such as courage, power, and fertility derived from it, which have been the interface of past generations and the present day