بررسي آموزه خطاناپذيري پاپ در كليساي كاتوليك

در جهان مسيحيت اموري همچون كتاب مقدس، كليسا، شوراي اسقفان و پاپ از جمله موضوعاتي هستند كه كم و بيش درباره آنها ادعاي خطاناپذيري مطرح شده است. آنچه در اين ميان از همه بحث برانگيزتر است و ابهامات و اختلافات بسيار به همراه داشته و دارد، خطاناپذيري پاپ است. در اين مقاله، ضمن اشاره به مفهوم و متعلق خطاناپذيري، چگونگي حجيت يافتن اين آموزه در طول تاريخ بررسي و نقد شده است. اگرچه اشاراتي در نامه هاي پاپ ها در قرون پنجم و ششم به اين آموزه در اسناد كليسايي يافت مي شود، اما اين آموزه به صورت الاهياتي در قرون وسطا، يعني اواخر قرن سيزدهم، آغاز شد و الاهي دانان مسيحي به تبيين و تحديد قلمرو اين آموزه پرداختند. برخي از اين الاهي دانان ميان پاپ حقيقي و غيرحقيقي تفاوت قائل شدند و پاپ را در صورتي خطاناپذير دانستند كه حقيقي باشد. برخي ديگر اگرچه خطاناپذيري پاپ را پذيرفتند، اما خيانت و خطاي او را حتي در صورتي كه در جايگاه رسمي اش قرار گيرد، محتمل و ممكن دانستند و شواهدي از تاريخ مطرح كردند. برخي ديگر ميان زندگي شخصي و جايگاه كليسايي پاپ تفاوت قائل شدند و خطاناپذيري را لطفي بازدارنده از ناحيه خداوند دانستند. اين سير تاريخي بيانگر اين نكته است كه اين آموزه تا قرن نوزدهم و تصويب در شوراي اول واتيكان جزء سنت قطعي كليساي كاتوليك محسوب نمي شده است. حتي پس از تصويب آن نيز در خود كليساي كاتوليك مخالفاني داشته است كه حجيت اين آموزه را نقد كرده اند.