تحليل مؤلفه‌هاي «تصوير ذهني ارزيابانه» شهروندان از دروازه قرآن شيراز و بافت پيرامون آن

Analyzing the «Evaluative Mental Image» Components of Citizens from Quran Gate in Shiraz and its Surrounding Area

تصوير ذهني ارزيابانه حاصل توسعه مفهوم تصوير ذهني لينچ است كه مؤلفه «معنا» را به نحوي به دو مؤلفه «هويت» و «ساختار» اضافه نموده و بدين ترتيب جنبه‌هاي احساسي را نيز در نظر مي‌گيرد. پژوهش حاضر به بررسي مؤلفه‌هاي تصوير ذهني ارزيابانه شهروندان از محدوده دروازه قرآن شيراز شامل منطقه‌اي وسيع از ويژگي‌هاي تاريخي، طبيعي، خاطره‌اي و اجتماعي را مي‌پردازد. راهبرد اين پژوهش تركيبي شامل كيفي و مورد پژوهي است. ارزيابي شهروندان بر روي عكس‌هوايي رنگي منطقه به دست آنان در قالب نواحي «دوست‌داشتني» و «غير دوست‌داشتني» ترسيم شده است. همچنين مصاحبه نيمه‌سازمان يافته و عميقي نيز با هر يك انجام شده است. در مجموع 53 نفر از شهروندان به عنوان «مشاركت‌كنندگان بالقوه» و با در نظر داشتن ميزان آشنايي با محدوده انتخاب شدند. نتايج به شيوه تحليل محتوا و در رويكردي استنتاجي و انتقادي ارزيابي و تحليل شدند. نقشه‌هاي تركيبي حاصل از پاسخ‌هاي ترسيمي و تحليل محتواي مصاحبه‌ها نشان دادند كه «آرامگاه حافظيه» و «باغ جهان نما» و «دروازۀ قرآن و محدوده پيرامون آن» به ترتيب دوست‌داشتني‌ترين مكان‌ها بوده‌اند. مؤلفه‌هاي ابراز شده در مصاحبه‌‌ها نيز به ترتيب به «واكنش‌هاي احساسي و عاطفي»، «عناصر طبيعي»، «عناصر تاريخي»، «خاطره‌انگيزي»، «مديريت شهري مناسب» و «عوامل اجتماعي» قابل طبقه‌بندي هستند. نواحي غير‌دوست‌داشتني در نقشه نهايي به «لبه‌هاي كالبدي خيابان‌هاي شهري پيرامون» و «بافت مسكوني هفت‌تنان» محدود شده‌است. تحليل محتواي مصاحبه‌ها نشان مي‌دهند كه «ضعف مديريت شهري»، «معضلات اجتماعي»، «ذهنيت و خاطرات نامناسب» و «واكنش‌هاي احساسي منفي» از دلايل اشاره به محدوده‌هاي غيردوست‌داشتني هستند. عناصر تاريخي و عناصر طبيعي تأثيري در ترجيح و انتخاب محدوده‌هاي غير‌دوست‌داشتني نداشتند. بر اين اساس در انتها پيشنهادات و راهكارهايي در دو بٌعد 1) طراحي و 2) كالبدي و عملكردي ارائه شده است.

Evaluative image is the result of development in lynch’s mental image concept, that has added meaning indicator to the two 'identity' and 'structure' components and therefore considers emotional aspects. The present research considers citizens evaluative image indicator of Quran Gate in shiraz area that contains a wide region of historical, natural, memorable and social features. This research is carried out by qualitative and case study. Citizens' evaluation of colored aerial photos of the area with regards to likable and un-likable areas was drawn by themselves. Also, a semi-structured and deep interview was carried out with each of them. Overall 53 citizens were randomly selected by considering the amount of familiarity with the area. The results were evaluated and analyzed by content analysis and critical deductive approach. The composite maps of graphic responses and content analysis of interviews show that Hafez tomb and Jahan Nama garden and Quran gate and the area surrounding it were respectively the likable places. The expressed indicators in interviews are respectively classifiable to emotional reactions, natural elements, historical elements, memorable, appropriate urban management and social factors. Unlikable areas in the final map are limited to physical edges on urban street and Haftanan residential context. The content analysis of interviews shows that weak urban management, social issues, mentality and bad memories and negative emotional reactions are some of the reasons referred to about unlikable areas. Historical and natural elements didn't have any effect on preference and choosing unlikable places. Finally, suggestions and solutions are provided from two dimensions: 1) design and 2) physical and functional.