آخوند خراساني و كشف «مابه الاشتراك» ميان عموم مردم در مشروطيت

Akhund Khorasani and Discovering the Commen denominater in Iranian Constitutionalism

انديشه مشروطيت كه به تدريج مقدمات آن با جنگ‌هاي ايران و روس پديدار مي‌شد واكنشي به بحراني بود كه سراسر كشور را در نورديد. انديشه مشروطه خواهي راهي براي نوسازي و ترقي ايران بود. وجهي از اين ترقي و سلسله جنبان آن از ديدگاه پدران مشروطيت، كوشش براي سهيم وشريك كردن همه افراد اهالي مملكت در سرنوشت وطن بود. با پيشرفت مشروطيت اين فكر به تدريج مستقر شد تا جايي كه با فراهم شدن مقدمات فكر مشروطه خواهي فقهايي مانند آخوند خراساني و شاگردانش مخرج مشترك و حوزه مشتركه‌اي ميان افراد اهالي مملكت شناسايي كردند و بر پايه چنين قلمرو مشتركي حكم به برابري ميان آحاد مملكت دادند. پس از تهيه چنين مقدماتي بود كه آخوند خراساني حكومت در دوره غيبت را از آن جمهور ملت شناختند و بدين ترتيب امور نوعي و عمومي را در صلاحيت نوع اهل مملكت قرار دادند. در حالي كه پيش از مشروطيت مردم حقي در اداره امور نوعي نداشتند و اين حوزه ملك طلق شاه بود. خراساني هم چنين اين حوزه را از انحصار فقها نيز خارج كرد و به تصرف جمهور مسلمين داد.

The thought of Iranian Constitutionalism, the rudiments of which was noticed along with Iran and Russia war, was indeed a reaction to the crisis precipitated all over the country. This thought was a route for renovation and rise of Iran. Based on the fathers of Constitutionalism, a facet of the rise and its bases was the endeavor to enter all ordinary people of the country in deciding for the fate of the country. With the rise of Constitutionalism, such a viewpoint was so spread that with the provision of rudiments, some constitutionalists such as Akhund Khorasani and his disciples identified a common denomater for the public based on which they passed the verdict of equality of the public. After the provision of such rudiments, Akhund Khorasani identified the governance in Occultation as taken by the public, therefore authorizing the generic and public affairs to be handled by ordinary people, while such a right was not observed for ordinary people before the Constitutionalism, being the freeheld of the King. Akhund Khorasani also denounced the monopoly of Islamic jurists, i.e. Faqih, in this field and authorized it for the public.