همبستگي بين پارامترهاي آوندي و ويژگي‌هاي خشك شدن چوب‌هاي پهن‌برگ؛ مطالعه موردي‌: گونه‌هاي راش (Fagus orientalis) و بلوط (Quercus castaneifolia)

Correlation between vessel features and hardwood drying properties; case study: beech (Fagus orientalis) and oak (Quercus castaneifolia)

در اين تحقيق، اثرات ويژگي‌هاي آوندي شامل قطر و فراواني آوندها و ميزان تخلخل بر سرعت خشك‌ شدن و برون-سختي چوب‌هاي راش (Fagus Orientalis) و بلوط (Quercus castaneifolia) مورد بررسي قرار گرفت. براي اين منظور، تخته‌هاي مماسي به ابعاد 80×50×170 ميلي‌متر به‌ ترتيب در جهت‌هاي طولي، شعاعي و مماسي از چوب‌‌برون اين گونه‌ها بريده شد و در يك خشك كن آزمايشگاهي به روش جابجايي هواي گرم و در دماي 50 درجه سانتيگراد و رطوبت نسبي 50 درصد از رطوبت سبز تا ميانگين رطوبت نهايي 8 درصد خشك شدند. پس از خشك شدن، شدت برون سختي تخته‌هاي خشك شده با برش نمونه‌هاي چنگالي شكل تعيين شد. براي بررسي‌هاي ميكروسكوپي و اندازه‌گيري ويژگي‌هاي آوندي از روش گچ و ماژيك و نرم افزارImageJ استفاده شد و همبستگي پيرسون بين پارامترهاي آوندي و ويژگي‌هاي خشك شدن با استفاده از نرم افزار SPSS تعيين شد. نتايج نشان داد كه نقش فراواني آوندها و تخلخل در سرعت خشك شدن اين چوب‌ها مهم‌تر بوده ولي از نقش قطر آوندها مي‌توان چشم‌ پوشي كرد؛ به‌ طوري‌ كه علي‌رغم بيشتر بودن قطر آوندها در چوب بلوط، سرعت خروج آب آزاد در اين چوب كم‌تر از چوب راش بود. همچنين نتايج نشان داد كه همبستگي بين برون سختي و متوسط اندازه آوندي مثبت و معني‌دار است ولي بين تخلخل و برون سختي همبستگي منفي معني‌داري مشاهده شد.

In this research, the effects of vessel features, including vessel diameter, density and porosity on drying rate and casehardening of beech (Fagus Orientalis) and oak (Quercus castaneifolia) was investigated. For this purpose, flat-sawn boards with dimensions of 170×50×80 mm (L×T×R) were cut from the sapwood and were then dried in laboratory kiln at 50˚C and 50 % relative humidity to final moisture content of 8%. After drying, the severity of casehardening of dried boards was measured using prong test. For anatomical studies and measuring vessel features, white chalk and black marker method was used and scanned sections were analyzed using ImageJ. Pearson correlation was applied between vessel features and drying properties using SPSS software. Results showed that vessel proportion and porosity have more pronounced effect on the drying rate than vessel diameter and the latter feature can be ignored; as drying rate in the free-water domain was lower for oak having larger but fewer vessels than beech. Results also showed that correlation between casehardening and vessel diameter was significantly positive; however, a negative correlation was observed between porosity and casehardening.