فراتحليل برخي عوامل مؤثر بر توليد گندم در ايران

فراتحليل علم تحليل آماري، مجموعه‌اي بزرگ از نتايج آماري مربوط به مطالعات مختلف به‌منظور يكپارچه‏سازي يافته‌هاي آن است. در اين مطالعه اثر برخي عمليات زراعي شامل خاك‌ورزي، سطوح كود نيتروژن، تنش شوري، هيدروپرايمينگ، اسموپرايمينگ، هورموپرايمينگ و پرايمينگ فيزيكي بر عملكرد بيولوژيك، عملكرد دانه و شاخص برداشت گندم به‌روش فراتحليل با رويكرد هدگز آزمون شد. به اين منظور در تحقيقاتي كه در آن‌ها تيمار‌هاي مختلف در مقابل شاهد مقايسه شدند، پس از وزن‏دهي مقادير صفات در هر تيمار، اندازه آثار، نسبت واكنش و حدود اطمينان آن تخمين زده شد. نتايج فراتحليل نشان داد كه استفاده از كود نيتروژن در مقادير 502-50 كيلوگرم در هكتار در كشت گندم باعث افزايش عملكرد دانه، عملكرد بيولوژيك و شاخص برداشت شد. بيشترين عملكرد دانه و عملكرد بيولوژيك در سطح 125-150 كيلوگرم در هكتار و بالاترين شاخص برداشت نيز در سطح 230-250 كيلوگرم در هكتار مشاهد شد. خاك‏ورزي ثانويه نيز نسبت به خاك‏ورزي رايج در هر دو اراضي ديم و آبي باعث افت عملكرد دانه، عملكرد بيولوژيك و شاخص برداشت شد كه اين كاهش در اراضي ديم مشهودتر بود. كمترين (21.15 درصد) و بيشترين (76.41 درصدي) افت توليد گندم (عملكرد دانه) نيز در شوري46 و 1216 دسي‏زيمنس بر متر در ثانيه حاصل شد. همچنين، نتايج نشان داد كه هيدروپرايمينگ، اسموپرايمينگ و هورموپرايمينگ باعث افزايش عملكرد دانه، عملكرد بيولوژيك و شاخص برداشت به‌‌ترتيب به ميزان 16، 23، 19 و 30، 24، 25 و 50، 59 و 1درصدي شده است. ضمن اينكه پرايمينگ فيزيكي تأثير قابل ملاحظه‏اي (غيرمعنادار) بر صفات مورد مطالعه نداشت و فقط به افزايش عملكرد دانه در حدود 3 درصد انجاميد. نتايج به‏طوركلي بر مصرف 125-150 كيلوگرم در هكتار كود ازته، دقت بيشتر در نتايج جايگزيني ادوات خاك‌ورزي ثانويه با ادوات خاك‌ورزي رايج در اراضي ديم، توصيه به كشت در خاك‌ها يا آبياري با آب‌هاي كمتر از 4 دسي زيمنس بر متر بر ثانيه و آثار مثبت هورمو، هيدرو و اسموپرايمينگ بر توليد گندم، ضمن بيان توانايي فراتحليل در شناسايي و نهايي كردن آثار مثبت يا منفي عوامل مهم و مؤثر بر توليد تأكيد دارد.