بررسي و دست‌كاري متغيرهاي آكوستيكي جملات سؤالي و تبديل آنها به جمله خبري بر اساس مدل شيب

Manipulation of the Acoustic Variables of Yes/No Questions for the Purpose of Turning them into Statements Based on Tilt Model

تحقيق حاضر به ارتباط متغيرهاي آكوستيكي (دامنه زيروبمي، ديرش و شيب) با نوع جمله (خبري و پرسشي) در آخرين رخداد زيروبمي جملات خبري و پرسشي بله/ خير در چارچوب مدل شيب مي­پردازد. از آنجائي كه مطالعات انجام‌شده (ماه­جاني، 2003؛ سادات­تهراني، 2007؛ اسلامي، 2000؛ ماهوتيان، 1997) حاكي از تفاوت جملات پرسشي و خبري در آخرين رخداد زيروبمي است، هدف اين است كه مشخص شود از لحاظ ادراكي، چه پارامترهاي آكوستيكي در تشخيص جملات خبري از پرسشي دخيل هستند؛ بنابراين براي رسيدن به اين مهم، ابتدا در بخش توليدي از تحليل­ هاي آماري در رابطه با درجات متفاوتي از ميزان ديرش، دامنه زيروبمي و شيب در جملات خبري و سؤالي بله/ خير و سپس در بخش ادراكي ابتدا به دست‌كاري متغيرهاي آكوستيكي ديرش، دامنه زيروبمي و شيب پرداخته شده است و سپس از آزمون­هاي ادراكي جهت ميزان موفقيت كار استفاده شده است. در بخش توليدي ابتدا چهل جمله پرسشي بله/ خير و خبري معادل هم توسط پنج گويشور فارسي‌زبان خوانده و سپس از طريق نرم­افزار پرات به تحليل داده ­ها و اندازه­ گيري پارامترهاي آكوستيكي پرداخته شد و در ادامه با تحليل آماري و با استفاده از آزمون تي­استيودنت به مقايسه ميانگين متغيرهاي مختلف در جملات پرسشي و خبري پرداخته­ ايم. نتايج نشان مي ­دهد ميانگين متغيرهاي دامنه و ديرش به‌جز شيب، در جملات پرسشي بيش از ميانگين اين متغيرها در جملات خبري است. در مرحله بعد، نقاط آكوستيكي از جمله: سمت­ راست­ترين خيز، قله پاياني، دره دوم و دره اول جملات پرسشي تحت دست‌كاري قرار گرفت تا به جمله خبري متناظر تبديل شود. در بخش آزمون ادراكي ميزان پرسشي و خبري بودن جمله دست‌كاري شده از طريق پرسشنامه مشخص گرديد و معلوم شد كه f0 سمت راست­ترين خيز مهم­ترين عامل در تشخيص جملات پرسشي از خبري است و دست‌كاري همه نقاط آكوستيكي به صورت هم‌زمان و يكجا بيشترين تأثير را بر تعيين نوع جمله دارد.

This paper investigates intonational characteristics of yes/no questions in contrast to statements in Persian. Based on Tilt model, acoustic variables including duration, pitch amplitude and tilt are compared between these two sentence types. Since studies (Eslami, 2000; Mahjani, 2003; Mahootiyan, 1997; Sadat Tehrani, 2007) have shown the difference between yes/no question and statement is in the last intonational event, the goal is to determine which acoustic parameters are conceptually important in identifying the type of the sentence. To achieve this, at first, in the production stage, we used statistical analyses in relation to different levels of duration, pitch amplitude and tilt in questions and statements. Then, in the perception stage, first, we manipulated acoustic variables (duration, pitch amplitude and tilt), then perceptual tests were used to measure the success of work. In the production stage, 40 yes/no questions and their corresponding and statements were read by five Persian speakers, and then through Praat software, the data were analyzed and the acoustic parameters measured. In the next step, by means of Student's t- test, we compared the mean of different variables in the questions and statements. The results of our statistical analyses showed that the average of duration and pitch amplitude except tilt variable were higher in final peak in questions. In the next stage, we manipulated the target points, including: edge f0, final peak, rightmost valley and penultimate valley in order to change the question to statement. Perceptual salience of these acoustic cues was investigated through questionnaire identification tests. The perception tests indicate that only the utterance-final edge F0 is a strong perceptual cue to make a distinction between question and statement. an‎d simoltaneovs manipulation of all target points showed greatest effect on identifying the type of sentence.