پديد آورندگان :
برازنده، فريدون دانشگاه صنعتي اصفهان - گروه زراعت و اصلاح نباتات , سبزعليان، محمدرضا دانشگاه صنعتي اصفهان - گروه زراعت و اصلاح نباتات , كرمي، ثريا دانشگاه پيام نور - دانشكده كشاورزي - گروه علوم كشاورزي، تهران
كليدواژه :
دما , سرعت جوانه زني , درصد جوانه زني , صفات فنولوژيك , عملكرد
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: گلرنگ (Carthamus tinctorius) يكي از گياهان دانه روغني مناطق خشك و نيمه خشك مي‌باشد كه مرحله جوانه زني و غوزه‌دهي از حساس‌ترين مراحل رشدي گياه گلرنگ محسوب مي‌شود. بنابراين هدف از انجام مطالعه حاضر بررسي تاثير پرايمينگ دمايي بر خصوصيات جوانه زني بذر گلرنگ در آزمايشگاه و سپس ارزيابي تاثير اين نوع پرايمينگ بر برخي صفات زراعي، عملكرد و درصد روغن دانه ژنوتيپ هاي گلرنگ در مزرعه بود. مواد و روش ها: در مرحله اول و در شرايط آزمايشگاه، اثر پرايمينگ دما شامل اعمال دماهاي 40، 60 و 80 درجه سانتي گراد در 3 زمان شامل 6، 10 و 20 ساعت در قالب آزمايش فاكتوريل بر بذر ژنوتيپ‌هاي گلرنگ شامل 10 ژنوتيپ اعمال شد و صفات درصد جوانه زني و سرعت جوانه زني بذر اندازه گيري شد. در ادامه بر اساس نتايج مرحله اول، آزمايش فاكتوريل بر پايه طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در شرايط مزرعه اجرا شد. تيمارهاي آزمايش مزرعه اي شامل كشت بذر ژنوتيپ هاي گلرنگ پرايم شده در دماي 60 درجه سانتيگراد (به همراه بذر پرايم نشده به عنوان شاهد) در دو زمان 6 و 10 ساعت بود و در طي و پايان آزمايش، روز تا 50 درصد سبز شدن، روز تا رسيدگي كامل، تعداد غوزه در بوته، وزن هزار دانه، عملكرد دانه در بوته و درصد روغن دانه اندازه گيري شد. يافته ها: نتايج مرحله اول نشان داد كه تيمار پيش از كشت بذر با ترموپرايمينگ تاثير معني داري بر درصد و سرعت جوانه زني داشت. بيشترين درصد و سرعت جوانه زني در سطوح دمايي 40 و 60 درجه سانتيگراد در مدت زمان كوتاه پرايمينگ (6 و 10 ساعت) به دست آمد. در شرايط مزرعه مطابق با نتايج حاصل از مرحله اول، پيش تيمار بذر با دماي 60 درجه سانتيگراد منجر به كاهش روز تا 50 درصد سبز شدن بذر ژنوتيپ‌هاي پرايم شده در مقايسه با ژنوتيپ‌هاي شاهد شد. از سوي ديگر پرايمينگ دمايي منجر به افزايش روز تا رسيدگي كامل، عملكرد دانه در بوته و درصد روغن گرديد؛ اما تعداد دانه در غوزه تحت تاثير پرايمينگ دمايي قرار نگرفت.
نتيجه گيري: به طور كلي نتايج بيانگر آن است كه پيش تيمار بذر با پرايمينگ دمايي (دماهاي متوسط) منجر به ظهور و استقرار سريع تر گياهچه هاي گلرنگ در آزمايشگاه و مزرعه گرديد. همچنين نتايج نشان داد كه پيش تيمار دمايي بذر گلرنگ در 60 درجه سانتيگراد نه تنها بر عملكرد دانه و درصد روغن تاثير منفي نداشته بلكه منجر به افزايش معني دار صفات ذكر شده ژنوتيپ‌هاي پرايم شده در مقايسه با ژنوتيپ‌هاي پرايم نشده گرديد. نكته قابل توجه اين است كه احتمالاً كشت بهاره بذر پرايم شده گلرنگ در مقايسه با بذر پرايم نشده مي تواند به بهبود و افزايش عملكرد دانه و عملكرد روغن منجر گردد.
چكيده لاتين :
Background and objective: Safflower (Carthamus tinctorius) is one of the oilseed crops in arid and semi-arid regions. Germination and heading stages are considered as the most sensitive developmental stages of safflower. Therefore, the aim of the present study was to determine the effect of thermo-priming on germination characteristics of the safflower seed in the laboratory and then, to evaluate the effect of this type of priming on some agronomic traits, yield and percentage of seed oil of safflower genotypes in the field.
Materials and methods: In the first stage, a factorial experiment was conducted based on a completely randomized design with three replications in laboratory condition. The experimental factors included thermo-priming (40, 60 and 80 ° C) at three times (6, 10 and 20 h) and safflower genotypes (primed and non- primed seeds). Germination percentage of seeds and seed germination rate were measured. Then, based on the results of the first stage, another factorial experiment was conducted based on a randomized complete block design with three replications. Safflower genotypes were primed only at 60 ° C at two times of 6 and 10 h (non- primed seeds were considered as control) and then days to 50% emergence, days to maturity, number of heads per plant, 1000-seed weight, seed yield per plant and seed oil percentage were measured during the experiment and at the end.
Results: The results of the first stage revealed that pre-sowing seed treatment by thermo-priming had a significant effect on the percentage and rate of germination. The highest percentage and rate of germination were obtained at temperatures of 40 and 60 ° C in the short period of priming (6 and 10 h). In field, according to the results of the first stage, pre-treatment of seeds at 60 ° C resulted in a reduction of the day to 50% seed emergence in primed genotypes compared to the control genotypes. On the other hand, thermo-priming resulted in increasing the day to maturity, seed yield per plant and percentage of seed oil, but the number of heads per plant was not affected by thermo-priming.
Conclusion: In general, the results indicated that pre-treatment of seeds with thermo-priming (medium temperatures) resulted in the rapid emergence and establishment of safflower seedlings. Moreover, the results showed that thermo-priming at 60 ° C not only had no negative effect on safflower seed yield and percentage of oil, but also significantly increased the traits in primed genotypes compared to non-primed ones. It is worth noting that the spring planting of primed seeds of safflower can lead to improved seed yield and oil yield compared to planting of non-primed seeds.
