طراحي و بررسي اثربخشي برنامۀ آموزشي خانواده ‌محور بر رضامندي زوجيت و سلامت روان مادران دختران تيزهوش

Designing and studying effectiveness of family-based training program on marital satisfaction and mental health of mothers of gifted girls

پژوهش حاضر با هدف طراحي و بررسي اثربخشي برنامۀ آموزشي خانواده‌ محور بر رضامندي زوجيت و سلامت روان مادران دختران تيزهوش انجام شد.پژوهش حاضر، يك مطالعۀ شبه‌آزمايشي با طرح پيش‌آزمون، پس‌آزمون، پيگيري و گروه كنترل بود. جامعۀ آماري اين پژوهش را مادران دختران تيزهوش تشكيل دادند. براي انتخاب آزمودني‌ها از روش نمونه‌گيري تصادفي خوشه‌اي استفاده شد، به طوري كه در اين پژوهش 30 نفر از مادران دختران تيزهوش شركت كردند. آزمودني‌ها به صورت تصادفي به دو گروه 15 نفري تقسيم شدند و در يك گروه آزمايش و يك گروه كنترل قرار گرفتند. به گروه‌ آزمايش، برنامۀ آموزشي خانواده‌محور در 12 جلسۀ 90 دقيقه‌اي آموزش داده شد، ولي به گروه كنترل اين نوع آموزش‌ ارائه نشد. ابزار‌هاي پژوهش مقياس رضامندي زوجيت افروز (1389) و پرسشنامۀ سلامت عمومي گلدبرگ و هيلر (1979) بود. داده‌ها با آزمون آماري تحليل واريانس مختلط تحليل شد.نتايج نشان داد كه در پس‌آزمون، ميانگين نمرات سلامت روان و خرده‌مقياس‌هاي آن (علائم جسماني، اضطراب و اختلال خواب، كاركرد اجتماعي، علائم افسردگي) در گروه آزمايش به طور معناداري كم‌تر از گروه كنترل و ميانگين نمرات رضامندي زوجيت گروه آزمايش به‌طور معناداري بيشتر از گروه كنترل بود (0001/0P<). همچنين تمامي نمرات در مرحلۀ پس‌آزمون نسبت به پيگيري تفاوت معناداري نداشتند(05/0P>).برنامۀ آموزشي خانواده محور باعث بهبود رضامندي زوجيت و سلامت روان مادران دختران تيزهوش شد. بنابراين، توجه به متغيرهايي از جمله رضامندي زوجيت و سلامت روان ضروري است و برنامه‌ريزي براي ارائه برنامۀ آموزشي خانواده‌محور به اين گروه از افراد اهميت ويژه‌اي دارد.

The purpose of the present study was designing and studying effectiveness of family-based training program on marital satisfaction and mental health of mothers of gifted girls. Study method was quasi-experimental with pre-test, post-test and follow up design with control group. The study population included mothers of gifted girls. Subjects were selected by cluster random sampling method, so that 30 mothers of gifted girls participated in the study. Subjects were divided into two groups randomly (experiment and control group), each of which consisted of 15 subjects. Experiment group received 12 sessions of family based training program each lasting for 90 minutes, while control group did not receive any intervention. The tools of present research were Afrooz Marital Satisfaction Scale (2010) and Goldberg & Hiller General Health Questionnaire (1979). Data were analyzed using mixed variance analysis. The findings showed that there was significant decrease in mental health and subscales mean scores (somatic symptoms, anxiety, social dysfunction, depression) and increase in marital satisfaction mean scores of experiment group in the post-test in comparison with control group (P<0.0001). Also, significant difference among scores in post-test and follow up was not detected (P>0.05). Family- based training program led to improvement of the marital satisfaction and mental health of mothers of gifted girls. Therefore, paying attention to the variables such as marital satisfaction and mental health are essential, and planning for providing family-based training program for this population is of particular importance.