انتخاب راهبردهاي كنش گفتاري تقاضا در زبان كردي بر اساس دو عامل اجتماعي جنسيت و قدرت

Selection of the Request Speech Act Strategies in Kurdish Regarding two Social Factors: Gender and Power

پژوهش حاضر كه در حوزۀ كاربردشناسي و جامعه‌شناسي زبان انجام‌شده، به بررسي و تحليل نوع و تعداد راهبردهاي بيان تقاضا در زبان كردي-گويش مُكري- با در نظر گرفتن تأثير يا عدم تأثير عوامل اجتماعي نظير جنسيت كاربر زباني و سطح قدرت مخاطب مي‌پردازد. بدين منظور، جهت گردآوري داده‌ها، پرسش‌نامۀ آزمون تكميل گفتمان حاوي 12 موقعيت ميان 130 نفر از گويشوران كردزبان (زن و مرد به تعداد مساوي با محدودۀ سني بين 25 تا 35 سال و حداقل سطح سواد كارشناسي) بومي شهرستان مهاباد واقع در جنوب استان آذربايجان غربي توزيع گرديد. علاوه بر پرسش‌نامه از روش مشاهدۀ مستقيم (حدوداً 7 ساعت ضبط مكالمۀ روزمره‌ در موقعيت‌هاي مختلف اما كاملاً طبيعي و غير تصادفي) استفاده شد تا بتوان داده‌هايي معتبر به لحاظ آماري جمع‌آوري نمود. الگوي درك كنش‌هاي گفتاري بين فرهنگي بلوم-كولكا، هاوس و كاسپر (1989) به عنوان چارچوب نظري اصلي پژوهش مورد استفاده قرار گرفت. در كنار اين الگو، از راهبردهاي ادب براون و لوينسون (1987) نيز به عنوان ابزاري كمكي بهره گرفته شد. نتايج پژوهش نشان داد كه تفاوت بين زن و مرد در انتخاب نوع راهبردهاي بيان تقاضا معنادار است و سطح قدرت مخاطب بر روي انتخاب راهبردها تأثير معنادار مي‌گذاشته و نيز انتخاب راهبردها در هر دو جنس فارغ از تفاوت آنها در سطح قدرت نيست. در رابطه با راهكارهاي حمايتي از «وجهۀ مثبت و منفي» در نظريه ادب زباني براون و لوينسون (1987) بايد گفت كه نتايج اين پژوهش در زمينۀ تمايل به ارتباط و تعامل افراد با يكديگر به‌عنوان اعضاي يك گروه واحد با مفهوم وجهۀ مثبت سازگار است. همچنين، يافته‌هاي اين پژوهش متضمن اين نكته است كه زبان‌شناسان در مقام برنامه‌ريزان آموزشي، مي‌بايست به تبيين تفاوت‌هاي جامعه‌شناختي زبان در امر تدريس زبان كردي به غير كردزبانان بپردازند تا از مشكلات و نقايص احتمالي در ارتباطات و تعاملات فردي اين زبان‌آموزان با افراد كردزبان كاسته شود.

This research, conducted in the field of pragmatics and sociolinguistics, aims at the describing and analyzing the type and number of request strategies in Kurdish, Mokri dialect, regarding the effectiveness or non-effectiveness of social factors as the gender of user and the power of addressee. To this end, for data collection, a revised version of Discourse Completion Test (DCT) including 12 situations was distributed among 130 (65 males and 65 females) Mokri Kurdish speakers in Mahabad city located in the southern of West Azabayejan province. They were in the age range of 25 to 35, holding at least a bachelor degree. Besides the questionaire, direct observation consisting of 7 hours of everyday normal conversations in various situations and different contexts was employed to collect more natural and reliable data. As the main theoretical framework for the present study, Cross-Cultural Speech Act Realization Project (CCSARP) coding scheme used by Blum-Kulka, House and Kasper (1989) was employed and Brown and Levinson’s (1987) politeness theory was used as the peripheral framework. Results of the research showed a significant difference across genders in selection of the type of request strategis and the power of addressee had a significant effect on choosing the strategies. It was also shown that power and gender had an interactive effect on the selection of these strategies. According to supporting strategies of the "negative and positive faces" in Brown and Levinson’s (1987) theory, it was found that Kurdish people as the members of one cooperative group mostly employed positive face saving acts in their communications and interactions. The research findings indicate that it is about time for linguists as educational planners to consider these sociolinguistic differences in teaching Kurdish language to non-Kurdish people in order to prevent any probable mishaps in their communications and interactions with Kurdish speakers.