پديد آورندگان :
انصاري، افسانه دانشگاه اروميه - دانشكده كشاورزي - گروه علوم باغباني , حسني، عباس دانشگاه اروميه - دانشكده كشاورزي - گروه علوم خاك , دولتي، بهنام دانشگاه اروميه - دانشكده كشاورزي - گروه علوم خاك , سفيدكن، فاطمه سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - موسسه تحقيقات جنگل‌ها و مراتع كشور، تهران
كليدواژه :
آمونيوم , ريحان , عناصر كم‌مصرف , نيترات , هيدروپونيك
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: ريحان (.Ocimum basilicum L) گياهي يكساله، معطر، علفي و متعلق به تيره نعناع است كه به عنوان سبزي تازه و نيز به طور سنتي براي درمان بسياري از بيماري‌ها مصرف مي‌شود. تغذيه گياه يكي از عوامل مهمي است كه بر ويژگي‌هاي كمي و كيفي گياهان اثر مي‌گذارد. نيتروژن يكي از مهم‌ترين عناصر غذايي براي رشد و نمو گياه است. گياهان مي‌توانند نيتروژن را به صورت نيترات يا آمونيوم جذب كنند و نسبت نيترات به آمونيوم مورد نياز براي جذب و رشد بهينه براي هر گونه گياهي متفاوت است. اين آزمايش به منظور بررسي تأثير نسبت‌هاي مختلف نيترات به آمونيوم بر خصوصيات مورفوفيزيولوژيكي و غلظت عناصر غذايي در گياه ريحان در شرايط كشت هيدروپونيك انجام گرفت.
مواد و روش‌ها: به منظور مطالعه اثر نسبت‌هاي مختلف نيترات به آمونيوم (100:0، 75:25، 50:50، 25:75 و 0:100) بر گياه ريحان در سيستم كشت هيدروپونيك، يك آزمايش گلداني در قالب طرح كاملاً تصادفي با چهار تكرار انجام شد. براي ارزيابي ويژگي هاي رشدي (ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد و سطح برگ‌ها، تعداد و طول شاخه‌هاي جانبي، وزن تر و خشك برگ‌ها، ساقه‌ها و ريشه‌ها)، ميزان كلروفيل و غلظت عناصر (نيتروژن، فسفر، پتاسيم، آهن، مس، منگنز و روي در برگ‌ها و ريشه‌ها)، نمونه‌برداري از گياهان در مرحله گلدهي انجام شد. يافته‌ها: نتايج اين تحقيق نشان داد كه شاخص‌هاي رشدي گياه (نظير تعداد برگ‌ها، تعداد و طول شاخه‌هاي جانبي، وزن تر و خشك برگ‌ها، ساقه‌ها و ريشه‌ها) و شاخص كلروفيل (SPAD) به‌طور معني‌داري تحت تأثير نسبت‌هاي مختلف نيترات به آمونيوم قرار گرفت. نسبت‌هاي مختلف نيترات به آمونيوم اثر معني‌داري بر ارتفاع گياه، قطر ساقه و سطح برگ نداشتند. با افزايش غلظت آمونيوم در محلول غذايي شاخص‌هاي رشدي و ميزان كلروفيل كاهش يافت و براي اكثر شاخص‌هاي رشدي و ميزان كلروفيل، نسبت 75:25 نيترات به آمونيوم مناسب‌ترين تيمار بود. همچنين غلظت نيتروژن، فسفر و مس در برگ‌ها و پتاسيم، آهن، منگنز و روي در برگ‌ها و ريشه‌ها به-طور معني‌داري تحت تأثير نسبت‌هاي نيترات به آمونيوم قرار گرفت. با كاهش نسبت نيترات به آمونيوم مقادير نيتروژن، فسفر، آهن و روي در برگ‌ها افزايش يافت در حالي‌كه مقادير پتاسيم، مس و منگنز برگ‌ها و پتاسيم، آهن و منگنز ريشه‌ها كاهش يافت.
نتيجه‌گيري: يافته‌هاي اين تحقيق نشان داد كه گياه ريحان براي رشد مناسب به غلظت‌هاي پايين‌تري از آمونيوم در محلول غذايي نياز دارد. بنابراين محلول غذايي شامل نسبت 75:25 نيترات به آمونيوم براي توليد گياه ريحان تحت شرايط كشت هيدروپونيك توصيه مي-گردد.
چكيده لاتين :
Background: Basil (Ocimum basilicum L.) is an annual, aromatic and herbaceous plant belonging to the Lamiaceae family which is used as fresh vegetable and traditionally used to treatment many diseases. Plant nutrition is one of the important factors that affect quantitative and qualitative characteristics of plants. Nitrogen is one of the most important nutrients for plant growth and development. Plants can absorb nitrogen either as nitrate (NO3-) or ammonium (NH4+), and for optimal uptake and growth each plant species requires a different nitrate to ammonium ratio. This experiment was conducted to investigate the effect of different nitrate to ammonium ratios on morphophysiological characteristics and element concentration of basil.
Materials and Methods: To study the effect of different nitrate to ammonium ratios (100:0, 75:25, 50:50, 25:75 and 0:100) on hydroponically grown basil, a pot experiment was conducted in a completely randomized design with four replications. In order to evaluate the growth parameters (plant height, stem diameter, number of leaves, leaf area, number and length of axillary shoots, fresh and dry weight of leaves, stems and roots), chlorophyll content and nutrients concentration (nitrogen, phosphorus, potassium, iron, copper, manganese and zinc in the leaves and roots), plant sampling was carried out at flowering stage. Results: The results showed that plant growth parameters (such as number of leaves, number and length of axillary shoots, fresh and dry weight of leaves, roots and stems) and chlorophyll index (SPAD) were significantly affected by different nitrate to ammonium ratios. The different nitrate to ammonium ratios had no significant effect on plant height, stem diameter and leaf area. The growth parameters and chlorophyll content decreased with increasing of ammonium in nutrient solution and the 75:25 ratio of nitrate to ammonium was the most suitable treatment for most growth parameters and chlorophyll content. Also nitrogen (N), phosphorus (P) and copper (Cu) concentration in leaves and potassium (K), iron (Fe), manganese (Mn) and zinc (Zn) content in leaves and roots were significantly affected by nitrate to ammonium ratios. As nitrate to ammonium ratio decreased, N, P, Fe and Zn content of leaves increased, while K, Cu and Mn content of leaves and K, Fe and Mn content of roots decreased. Conclusion: The findings of this study showed that basil plant requires lower concentrations of ammonium in nutrient solution for proper growth. Therefore, a solution containing 75:25 of nitrate to ammonium ratio is recommended for basil plant production under hydroponic culture coditions.
