ارزيابي پارامترهاي ژنتيكي صفات مهم زراعي كنجد در شرايط آبياري و محدوديت آبي با استفاده از روش دي‌آلل‌كراس

در اين بررسي، از روش داي‌آلل‌كراس يك طرفه، روش 2 گريفينگ و مدل مخلوط B براي ارزيابي پارامترهاي ژنتيكي صفات مورفولوژيك و فيزيولوژيك هفت لاين كنجد و 21 توده F2 آن‌ها در شرايط آ بياري و محدوديت آبي استفاده شد. بر اساس نسبت ميانگين تركيب‌پذيري عمومي به خصوصي در شرايط آبياري، كنترل صفات تعداد روز تا آغازگل‌دهي، تعداد روز تا پايان گل‌دهي، تعداد روز گل‌دهي ، تعداد روزتا رسيدگي، تعداد كپسول در شاخه اصلي، وزن هزار دانه، عملكرد شاخه اصلي، طول كپسول، طول ميان گره، تعداد گره غير زاينده كپسول، تعداد گره زاينده كپسول و تعداد كل گره تحت تاثير اثر افزايشي ژن‌ها، برخي صفات تحت تاثير اثر غير افزايشي ژن‌ها و برخي ديگر تحت تاثير صفات تركيب متوازني از اين دو اثر بود. مقادير وراثت‌پذيري‌ عمومي از 58/4 درصد براي طول ميان‌گره تا 97/7 درصد براي تعداد كپسول در بوته متغير بود. ارزيابي وراثت‌پذيري خصوصي نشان‌دهنده مقادير بالاي اين شاخص براي صفات تعداد كپسول در شاخه اصلي با 82/5 درصد و روزتا رسيدگي با 80/5 درصد بود كه حاكي از بازده بالاي انتخاب براي اين صفات بود. در شرايط محدوديت آبي در تمام صفات، اثر غير افزايشي ژن‌ها نقش بيشتري داشت. وراثت‌پذيري عمومي صفات در اين شرايط تغيير محسوسي نسبت به شرايط آبياري نداشت، اما برآوردهاي وراثت‌پذيري خصوصي در شرايط محدوديت آبي نسبت به آبياري دچار كاهش شد كه بيانگر احتمال كندي پيشرفت برنامه‌هاي به‌نژادي است.