تنوع ژنتيكي و مهاجرت جمعيت‌هاي زنگ قهوه‌اي گندم در ايران بر اساس داده‌هاي بيماري‌زايي و مولكولي

از آن‌جا كه اسپورهاي قارچ عامل زنگ‌هاي غلات به راحتي از طريق جريان‌هاي هوايي در سطح منطقه و داخل كشور قابل انتقال هستند، در اين پژوهش با مطالعات فنوتيپي و مولكولي در جمعيت عامل بيماري زنگ قهوه‌اي گندم به بررسي پراكنش پاتوتيپ‌ها و نژادهاي عامل بيماري در مناطق مختلف جغرافيايي و ارتباط آن با مسير جريان‌هاي هوايي كشور پرداخته شد. پاتوتيپ‌هاي 86 جدايه با استفاده از 33 لاين تقريبا ايزوژنيك گندم و بر اساس فرمول بيماري‌زايي/غيربيماري‌زايي و همچنين نژادهاي فيزيولوژيك آن‌ها با استفاده از بيست لاين تقريبا ايزوژنيك شناسايي شد. براي تعيين ساختار ژنتيكي و بررسي رابطه ژنتيكي جدايه‌ها از نشانگر AFLPو پرايمر نشاندار شده (FAFLP) استفاده شد. نتايج نشان داد كه تقريبا بين اكثر استان‌ها شباهت فنوتيپي و مولكولي و ارتباط مهاجرتي در جمعيت‌هاي زنگ قهوه‌اي وجود دارد. نتايج تجزيه واريانس مولكولي نيز نشان داد كه هر كدام از جمعيت‌هاي مورد مطالعه به صورت يك جمعيت مجزا نبوده و جريان ژني بالايي بين آن‌ها برقرار است. جدايه‌هاي بررسي شده در سه گروه از استان‌هاي مجاور بيشترين شباهت يا نزديكي را با هم داشتند، كه سه محور جنوب‌غرب به سمت شمال‌غرب، شمال‌غرب به سمت شمال‌شرق و شمال‌شرق به سمت جنوب‌شرق را شامل مي‌شد. بر اساس اطلاعات هواشناسي، اين سه محور هركدام تحت تاثير دو تا سه جريان هوايي كشور هستند و احتمالا اين مسيرها مهم‌ترين مسيرهاي انتقال اسپور زنگ در كشور هستند. وجود مشابهت‌هاي فراوان در بيماري‌زايي جدايه‌ها در استان‌هاي مجاور و جريانات هوايي بهاره ميان آن‌ها وجود ارتباط انتقال اسپور ميان استان‌ها را تقويت كرد. اين مسير با مسير حركت و انتقال اسپورهاي زنگ زرد حاوي فاكتور بيماري‌زايي براي ژن مقاومتYr9 كه در دهه 90 اتفاق افتاد مطابقت دارد.