تدوين مدل تخصيص عادلانه كمّي و كيفي آب در سيستم‌هاي رودخانهمخزن: كاربرد روش بهينه‌سازي سناريوها

مدل تخصيص عادلانه كمّي و كيفي آب در سيستم‌هاي رودخانه مخزن امكان تصميم‌گيري در مورد مقدار تخصيص آب را با لحاظ اثرات بلندمدت جنبه‌هاي هيدرولوژيكي، اقتصادي و زيست‌محيطي، فراهم مي‌نمايد. تخصيص آب بر اساس سه معيار عدالت، بهره‌وري و پايداري، با در نظر گرفتن عدم‌قطعيت در پارامترهاي هيدرولوژيكي انجام مي‌شود. در اين روش، ابتدا مدلي براي تخصيص كمّي كيفي بر اساس سه معيار ذكر شده در مدل بهينه‌سازي GAMS توسعه داده شد. با شناسايي عدم قطعيت موجود در داده‌هاي ورودي، بر مبناي روش بهينه‌سازي سناريو، سناريوسازي انجام شد. براي هر زيرسناريو، مقدار تخصيص آب به‌وسيله مدل ابتدايي تعيين شد و سپس به‌وسيله مدل ردياب، مقدار تخصيص آب در هر سناريو به‌دست آمد. كارايي روش پيشنهادي براي سيستم رودخانهمخزن رودبال، در حوضه آبريز رودخانه رودبال در جنوب شرقي استان فارس واقع در جنوب ايران، ارزيابي شد. پس از بررسي‌هاي انجام شده مشخص شد، پارامتر داراي عدم قطعيت در منطقه، ميزان آورد رودخانه و بحراني‌ترين پارامتر كيفي، غلظت TDS است. با توجه به عدم قطعيت موجود، سه سناريو ترسالي، نرمال و خشكسالي ايجاد شد. نتايج حاصل از به‌كارگيري مدل پيشنهادي نشان مي‌دهد در سال‌هاي تر و نرمال 100 درصد و در سال‌هاي خشكسالي نيز به‌طور ميانگين 61 درصد نياز آببران تأمين مي‌شود. حجم مخزن نيز همواره بيش از كمترين حجم ممكن (35 ميليون متر مكعب)و مقدار TDS در نقاط كنترلي كمتر از 1000 ميلي‌گرم در ليتر (مقدار استاندارد) مي‌باشد. مقدار سه معيار در نظر گرفته شده نيز بالاترين مقدار ممكن مي‌باشند. براساس نتايج حاصله، سيستم رودخانهمخزن رودبال، در تأمين نياز آببران بخش كشاورزي، در سال‌هاي تر و نرمال مشكلي ندارد و لذا مي‌توان در اين سال‌ها آب را به‌منظور استفاده در سال‌هاي خشك، ذخيره‌سازي نمود. در سال‌هاي خشك، تخصيص آب بين آببران به گونه‌اي صورت گرفته است كه شاخص‌هاي ياد شده داراي بيشترين مقدار باشند و در ضمن حجم ذخيره مخزن به جز در ماه‌هاي پاياني افق بهينه‌سازي به مقدار حداقل نرسد.