اثرات تشكيل بازارهاي آب منطقه اي بر تعادل بخشي عرضه و تقاضاي آب آبياري در منطقه سيستان

بازارهاي آب منطقه‌اي به عنوان ابزارهايي اقتصادي سبب توسعه‌ تمركززدايي و تخصيص بهينه منابع آب بين كشاورزان مي‌شوند. به همين منظور، در اين مطالعه اثرات تشكيل بازارهاي آب منطقه‌اي در سيستان مورد بررسي قرار گرفت و پتانسيل انتقال آب تحت شرايط كم‌آبي در سطح اين منطقه ارزيابي شد. براي اين منظور از يك سيستم مدل‌سازي اقتصاديهيدرولوژيكي مشتمل بر مدل برنامه‌ريزي‌رياضي‌مثبت (PMP) و رهيافت تابع توليد باكشش‌جانشيني‌ثابت (CES) استفاده شد. داده‌ها و اطلاعات موردنياز در اين تحقيق از نوع مقطعي و مربوط به سال زراعي 951394 هستند كه با مراجعه به ادارات ذيربط در منطقه سيستان جمع‌آوري شدند. سيستم مدل‌سازي هيدرواقتصادي ارائه شده در محيط نرم‌افزاري GAMS 24.7 حل شد. نتايج نشان داد كه با برقراري بازارهاي آب منطقه‌اي در سطح منطقه سيستان، افزون بر ايجاد تعادل بين عرضه و تقاضاي آب آبياري و متعادل شدن داد و ستد آب بين مناطق مورد مطالعه، سطح زيركشت محصولات گندم و جو آبي نسبت به شرايط عدم وجود بازار آب افزايش و سطح زيركشت يونجه، پياز، هندوانه و خربزه كاهش مي‌يابد. اين امر امكان توسعه اراضي فارياب را تا حد 23/4 درصد نسبت به شرايط سال پايه فراهم مي‌كند. مجموع سود ناخالص كشاورزان سيستاني نيز در شرايط استقرار بازارارهاي آب منطقه‌اي بهبود يافته و از 22039 به 23242 ميليون ريال تغيير مي‌كند. در پايان با توجه به نقش حمايتي و سازنده بازارهاي آب منطقه‌اي، مهيا كردن زمينه لازم براي برقراري و استفاده بهينه از اين نوع مكانيسم‌ها در منطقه سيستان و ساير مناطقي از كشور كه داراي منابع آبي مشترك هستند، پيشنهاد شد.