ارزيابي ظرفيت يادگيري اجتماعي سيستم نهادي از منظر حلقه‌هاي يادگيري در سطح آب‌بران، مطالعه موردي: محدوده مطالعاتي رفسنجان

با ابداع رويكرد مديريت يكپارچه منابع آب انتظار ميرفت اين رويكرد براي پاسخگويي به مشكلات موجود در سيستم اجتماعي– اكولوژيكي آبي كفايت لازم را داشته باشد. اما تداوم مشكلات بوجود آمده در مديريت يكپارچه منابع آب و عدم انعطاف‌پذيري اين رويكرد در مواجهه با اين مشكلات باعث گرديد تا موضوعاتي مانند حكمراني آب، مديريت تطبيقي مشاركتي و به‌طور ويژه يادگيري اجتماعي به‌عنوان مفاهيم جديدي از مسائل آبي مورد توجه قرار بگيرند. آن نوع از يادگيري را كه توسط گروه‌هاي اجتماعي در خلال تعامل باهم رخ داده و به‌سمت دانش جديد، فهم مشترك، اعتماد و درنهايت اقدامات جمعي سوق پيدا مي‌كند، به نام يادگيري اجتماعي تعريف مي‌كنند. در اين تحقيق از حلقه‌هاي يادگيري، كه ابزار ويژه يادگيري اجتماعي هستند، براي ارزيابي ساختار حكمراني و مديريت منابع آب در دشت رفسنجان در سطح آب‌بران استفاده شده است. نتايج حكايت از بحران شديد در منطقه از منظر منابع آب زيرزميني داشت. براي شناسايي بازيگران از روش گلوله برفي استفاده گرديد. در مرحله آخر نيز براي ارزيابي حلقه‌هاي يادگيري با توجه به بازيگران شناسايي شده از روش مصاحبه نيمه‌ساختاريافته براي جمع‌آوري داده استفاده شد. منطقه‌ي مورد مطالعه به پنج زير منطقه تقسيم شد و نتايج براساس هركدام از زيرمناطق پنج‌گانه موجود در دشت رفسنجان تحليل شدند. نتايج نشان مي‌دهند كه حلقه‌ي غالب يادگيري در بين كشاورزان مناطق نوق و انار از نوع حلقه‌ي دوگانه و حلقه‌ي غالب در بين كشاورزان مناطق كشكوييه، كبوترخان و رفسنجان از نوع حلقه‌ي يگانه يادگيري بود. ارزيابي حلقه‌هاي يادگيري نشان مي‌دهد كه دشت رفسنجان براي سازگاري با پديده كمبود آب نياز به تغييرات ساختاري دارد و مسير فعلي كه ساختار موجود طي مي‌كند به‌سوي از بين رفتن كلي منابع آب اين دشت منجرخواهد شد.