تحليلي بر ابزار نظارتي استيضاح وزيران در نظام حقوقي جمهوري اسلامي ايران و ايرادهاي حاكم بر آن

Political Supervision of The Parliament through The Interpretation of Ministers, and its governing objections

يكي از كارويژه هاي مهم قوه مقننه، نظارت اين نهاد بر امور جاري كشور و اجراي قانون‌ها به‌وسيله قوه مجريه است. در اين جهت، قانون‌گذار اساس برخي ابزارهاي نظارتي را براي مجلس شوراي اسلامي به رسميت شناخته است. مطابق اصل 89 قانون اساسي، «استيضاح» وزيرنا يكي از سازوكارهاي نظارتي مهم مجلس بر قوه مجريه است كه به‌ سبب آن مجلس ميتواند از وزيران در برابر اعمال خود توضيح خواسته و در صورت عدم اقناع، رأي به بركناري آنان دهد. به رغم دغدغه تدوين گنندگان قانون اساسي درباره نظارت مجلس بر عملكرد مقا‌م‌هاي قوه مجريه از راه استيضاح، تجربه عملي در طول ساليان حكومت اصل پيش‌گفته نشانگر آن است كه اين ابراز نظارتي نتوانسته نقش اثرگذاري در نظارت مجلس شوراي اسلامي بر قوه مجريه ايفا كند و در عمل نيز به اختلال در عملكرد قوه مجريه و خلل در روابط دو قوه انجاميده است. پرسش مطرح در اين‌باره اين است كه اصول و ايرادهاي حاكم بر استيضاح وزيران كه باعث ناكارآمدي ابزار پيش‌گفته شده است، چيست؟ در اين جهت به نظر ميرسد تحديد دامنه شمول استيضاح به وظيفه‌هاي قانوني وزيران، لزوم اصلاح نصاب حاكم بر استيضاح و طي روش هاي نظارتي ديگر مانند تذكر و پرسش پيش از طرح استيضاح و جلوگيري از ابزاري‌شدن آن جهت اعمال فشارهاي سياسي در جهت كارآمدي، جهت منتظم و منصفانه‌كردن فرايند استيضاح، امري لازم و ضرور است.

One of the important functions of the Parliament, is supervision of it on current affairs and the implementation of laws by the Executive. In this regard, Constitutional legislator is recognized some monitoring tools for The Parliament. According to Article(89) of Constitution, one of the methods of parliamentary oversight of the executive authorities, is »The Interpellation« of ministers on how to implement and carry out their legal duties and The Parliament can ask the ministers to explain their actions and, in case of non-persuasion, vote to dismiss them. Despite Constitutional legislators concern regarding of nation's representatives supervision the performance of executive officials through Interpellation, practical experience over the years of Article(89) reign, shows that this monitoring tool could not play effective role in parliamentary supervision of the executive and In practice, this also leads to disruptions in executive performance and in the relationship between the two powers. The question is that what is the principles and objections governing The Interpellation that caused the ineffectiveness of this tool? In this regard, Limit the scope of The Interpellation to the duties of the ministers, The necessity to reform the quorum to The Interpellation, Use of other supervisory methods, such as The Notification and The Questions before The Interpellation plan, and the prevention of its being used to put political pressure in line with efficiency, are regular and It is necessary and just to make fair The Interpellation plan process.