تأثير الگوي كاشت و كاربرد كود نيتروژن بر عملكرد و شاخص‌هاي رقابت نخود فرنگي (Pisum sativum L.) و كاهو (Lactuca sativa L.)

به‌منظور بررسي اثر الگوي كاشت و نيتروژن مصرفي بر عملكرد و شاخص‌هاي رقابت نخود فرنگي (Pisum sativum L.) و كاهو (Lactuca sativa L.)، آزمايشي به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه دانشگاه گنبدكاووس در سال زراعي 941393 اجرا گرديد. عامل‌ الگوي كاشت در نه سطح شامل كشت خالص نخود فرنگي، كشت مخلوط جايگزين 33، 50 و 67 درصد كاهو به¬جاي نخود فرنگي، كشت مخلوط افزايش 33، 50، 67 و 100 كاهو به نخود فرنگي و كشت خالص كاهو و عامل نيتروژن در سه سطح شامل عدم مصرف و مصرف 25 و 50 كيلوگرم نيتروژن خالص در هكتار بود. نتايج نشان داد كه اثر الگوي كاشت و نيتروژن بر عملكرد در سطح يك درصد معني‌دار بود. صفات مورد بررسي شامل عملكردكل و شاخص‌هاي رقابت و سودمندي اقتصادي كشت مخلوط يعني عملكرد معادل، نسبت برابري زمين، ضريب نسبي تراكم، شاخص غالبيت، نسبت رقابتي، كاهش واقعي عملكرد، سودمندي كشت مخلوط و بهره‌وري سيستم بود. تيمار كشت مخلوط افزايش 100 درصد كاهو به نخود فرنگي و كشت خالص كاهو به‌ترتيب با 61565 و 61473 كيلوگرم در هكتار حداكثر عملكرد و تيمار كشت خالص نخود فرنگي با 11759 كيلوگرم در هكتار حداقل عملكرد را توليد كردند. با افزايش مصرف كود نيتروژن، عملكرد در هر دو گياه افزايش يافت. كم‌ترين عملكرد معادل نخود فرنگي با 11759 كيلوگرم در هكتار از تيمار كشت خالص نخود فرنگي و بيش‌ترين آن با 25159 كيلوگرم در هكتار از كشت مخلوط افزايش 100 درصد كاهو به نخود فرنگي به‌دست آمد. بيش‌ترين و كم‌ترين عملكرد معادل نخود فرنگي به‌ترتيب از تيمارهاي مصرف 50 كيلوگرم در هكتار و عدم كاربرد كود نيتروژن به‌ترتيب با 20669 و 16689 كيلوگرم در هكتار به‌دست آمد. نسبت برابري زمين در تيمار‌هاي كشت مخلوط بيش از تيمار‍‌هاي كشت خالص بود. حداكثر نسبت برابري زمين متعلق به تيمار كشت مخلوط افزايش 100 درصد كاهو به نخود فرنگي با 48/1 بود. ضريب نسبي تراكم در تمام تيمارها بيش از يك بود. بررسي شاخص غالبيت نشان داد كه نخود فرنگي در تيمارهاي كشت مخلوط افزايشي و تيمار كشت مخلوط جايگزين 33 درصد كاهو به جاي نخود فرنگي گياه غالب بود. در نتيجه، علامت چيرگي نخود فرنگي با وجود مطلوب بودن عملكرد هر دو گياه مثبت شد. در كليه تيمارها و به¬خصوص تيمارهاي كشت مخلوط افزايشي، افزايش عملكرد كل مشاهده شد. در مجموع، كشت مخلوط نخود فرنگي و كاهو باعث افزايش سودمندي اقتصادي كشت مخلوط گرديد. بيش‌ترين سودمندي اقتصادي كشت مخلوط مربوط به گياه نخود فرنگي و كم‌ترين آن مربوط به گياه كاهو كه از تيمار كشت مخلوط جايگزين 33 درصد نخود فرنگي + 67 درصد كاهو حاصل شد.