ارزيابي برخي شاخص¬هاي اگروفيزيولوژيك و عملكرد كمي و كيفي در كشت مخلوط كلزا (Brassica napus L.) و نخود (Cicer arietinum L.)

يكي از راهكارهاي افزايش ثبات، ايجاد تنوع از طريق به كارگيري نظام­هاي چندكشتي است. در اين رابطه، كشت مخلوط به عنوان ابزاري سودمند جهت ارتقاء بهره­برداري از منابع زيست‌محيطي موجود، در مقايسه با بوم نظام‌هاي زراعي تك‌كشتي مطرح است. بدين منظور، پژوهشي بصورت فاكتوريل در قالب طرح پايه بلوك­هاي كامل تصادفي با 8 تيمار و سه تكرار در دانشكده كشاورزي دانشگاه تهران در سال زراعي 931392 اجرا شد. تيمارها شامل كشت خالص كلزا (با تراكم­هاي 60 و 80 بوته در متر مربع) و نخود (با تراكم­هاي 30 و 40 بوته در متر مربع) و كشت­هاي مخلوط 30 بوته نخود+ 60 بوته كلزا، 30 بوته نخود+ 80 بوته كلزا، 40 بوته نخود+ 60 بوته كلزا و 40 بوته نخود+ 80 بوته كلزا بودند. صفات سرعت فتوسنتز، عملكرد دانه، اجزاي عملكرد، شاخص كلروفيل، درصد و عملكرد روغن و پروتئين و شاخص نسبت برابري زمين اندازه‌گيري و ارزيابي شد. نتايج نشان داد كه شاخص كلروفيل و درصد پروتئين كلزا در كشت مخلوط بيشتر از كشت خالص بود ولي بيشترين سرعت فتوسنتز هر دو گونه گياهي در كشت خالص مشاهده شد. بيشترين عملكرد دانه كلزا (7/370 گرم در متر مربع) از تراكم 80 بوته كلزا در كشت خالص بدست آمد ولي اين تيمار با كشت خالص 60 بوته كلزا اختلاف معني­دار نداشت. همچنين، كشت خالص نخود نسبت به كشت مخلوط آن، عملكرد دانه بيشتري داشت. علي­رغم كاهش عملكرد دانه كلزا و نخود در كشت مخلوط نسبت به كشت خالص، شاخص نسبت برابري زمين سودمندي كشت مخلوط را تأييد كرد، به نحوي‌كه در تمام تيمارهاي كشت مخلوط نسبت برابري زمين بالاتر از يك بود و بيشترين مقدار اين شاخص (46/1) در كشت مخلوط 30 بوته نخود با 60 بوته كلزا مشاهده شد. لذا چنين مي­توان استنباط كرد كه كشت مخلوط كلزا با نخود داراي برتري نسبي در مقايسه با كشت خالص بود و كارايي استفاده از زمين را افزايش داد.