مهندسي ژنتيك پنبه: از گذشته تا امروز

پنبه يكي از گياهان زراعي مهم و اقتصادي در دنيا و به عنوان چهارمين محصول مهم صنعتي در ايران به شمار مي رود. در گذشته، تلاش هاي زيادي جهت اصلاح كيفيت پنبه توسط اصلاحگران سنتي صورت گرفته است كه به علت محدوديت هاي موجود در روش هاي سنتي، استفاده از روش هاي مهندسي ژنتيك رواج يافت. به دنبال رواج روش هاي نوين، گياهان تراريخته پنبه مقاوم به حشرات، بيماري ها، علفكش، تنش هاي غير زيستي و همچنين الياف با كيفيت بالاتر توليد شدند. امروزه، تعدادي از اين ارقام تجاري سازي شده و از پذيرش عمومي بالايي در سراسر جهان برخوردار هستند. اكنون نيز با ظهور روش هاي توالي يابي نسل جديد و تسهيل شناسايي ژن هاي كانديد و مناسب جهت دست ورزي و وجود روش هاي ويرايش ژنوم (CRISPR/Cas9) با قابليت ايجاد تغييرات هدفمند در ژن ها، افق تازه اي در حوزه اصلاح ژنتيكي پنبه ايجاد شده است. اين مقاله ضمن مروري بر تاريخچه اصلاح پنبه و بررسي موانع موجود، به تحقيقات صورت گرفته در زمينه توليد ارقام مقاوم به تنش هاي زيستي و غير زيستي و افزايش كيفيت پنبه با روش هاي مهندسي ژنتيك و ويرايش ژنومي مي پردازد.