بررسي تنوع ژنتيكي اكوتيپ‎هاي زيره‎سبز (Cuminum cyminum) خراسان با استفاده از نشانگرهاي رپيد و آي‌اس‌اس‌آر

هدف: تعيين ميزان تنوع ژنتيكي در مواد گياهي، گام اوليه براي شناسايي، حفظ و نگه‎داري ذخاير توارثي و همچنين پايه و اساس تحقيقات ژنتيكي و برنامه‎هاي اصلاحي است. هدف از اين پژوهش بررسي تنوع ژنتيكي و دسته‏بندي اكوتيپ‏هاي زيره‏سبز جمع‏آوري شده از استان‏هاي خراسان شمالي، رضوي و جنوبي بر اساس نشانگرهاي RAPD و ISSR بود. مواد و روش ها: در ‎‎اين تحقيق 20 اكوتيپ مختلف زيره‏سبز به منظور استخراج DNA در دانشكده كشاورزي بيرجند كشت گرديد. كميت و كيفيت DNA استخراج شده با استفاده از دو روش نانودراپ و الكتروفورز ژل آگارز‎‎ يك درصد مورد بررسي قرار گرفت. براي بررسي تنوع ژنتيكي از نه آغازگر RAPD و 30 آغازگر ISSR استفاده شد. نتايج: نتايج حاصل از تجزيه واريانس مولكولي نشان داد كه بين و درون جمعيت‌ها تنوع وجود دارد. بر اساس نشانگر RAPD، 10 درصد از تغييرات مربوط به بين جمعيت‎ها و 90 درصد مربوط به درون جمعيت‎ها و بر اساس نشانگر ISSR، نه درصد از تغييرات مربوط به بين جمعيت‎ها و 91 درصد مربوط به درون جمعيت‎ها بود. درصد چندشكلي بدست آمده از نشانگر RAPD و ISSR به ترتيب 62 و 70 درصد؛ ميانگين محتواي چندشكلي 0.26 و 0.3؛ ميانگين شاخص اطلاعاتي شانون 1.37 و 1.9 و ميانگين شاخص اطلاعاتي ني 2.1 و 2.76 بدست آمد. نتايج حاصل از تجزيه به مختصات اصلي نشان داد كه در نشانگر RAPD دو مولفه اول 40.6 درصد و در نشانگر ISSR چهار مولفه اول 49.6 درصد از تغييرات را توجيه كردند. تجزيه خوشه‌اي بر اساس ماتريس تشابه اكوتيپ‎هاي مورد مطالعه را به ترتيب در 6 و 7 خوشه گروه‌بندي نمود. نتيجه گيري: با توجه به اطلاعات حاصله از جمله، درصد چند شكلي، دامنه زياد بين ضرايب تشابه (جاكارد) حاصل شده و گروه‏بندي اكوتيپ‎ها در خوشه هاي مجزا، بين اكوتيپ‎هاي زيره مورد مطالعه تنوع ژنتيكي وجود دارد. از سوي ديگر بين تنوع ژنتيكي موجود در اكوتيپ‎هاي جمع آوري شده و موقعيت جغرافيايي، در بيشتر موارد ارتباط وجود داشت.