مطالعه تطبيقي رويكرد بازتاب در نقاشي‌هاي پيكره‌نگار نادرشاه و ناپلئون

A Comparative Study of Reflection Approach in Figurative Paintings of Nader Shah and Napoleon

ايران در دوره فرمانروايي «نادرشاه افشار»، جنگ­هاي داخلي و خارجي را سپري مي­كند كه اوضاع هنر، به ­ويژه نقاشي را متأثّر مي­سازد. حدود نيم سده پس از اين جريان، فرانسه درگير انقلاب بزرگي مي­شود كه تمام اروپا را تحت­ الشعاع قرار مي­دهد و به فرمانروايي كوتاه­مدت «ناپلئون» مي­انجامد كه با كشورگشايي­ هاي گسترده وي همراه مي‌شود. نظر به تشابه سياسي مذكور در بازه تاريخي تقريباً يكسان و با تأييد آن‌كه محتواي هنرها، آينه جريان­هاي فكري موجود در جامعه عصر خويش هستند، مي­بايست به ­رغم تفاوت­هاي سبكي، شباهت­ هايي در هنر اين دو سرزمين وجود داشته باشد. با اين حساب، اين پژوهش درپي آن است كه دريابد: نظامي­گري و سياست­هاي تقريباً مشابه نادرشاه و ناپلئون، باعث بروز چه شباهت ­هايي در ساختار صوري پيكره­نگاري آنان شده است؟ آنچه به دنبال مي­آيد، با نظر به رويكرد بازتاب در جامعه ­شناسي به تحليل تفسيري مؤلفه ­هاي ساختار صوري هشت مورد از پيكره­نگاري­هاي نادر و ناپلئون مي­پردازد. هدف اصلي نگارندگان اين مقاله، تأكيد بر وجوه تشابه اين آثار است. يكي از ضرورت­هاي اين پژوهش، مغفول واقع شدن ابعاد هنري دوره افشاريه است. درحالي­كه، سنت تطبيقي مي­تواند از قرابت فرهنگي حكايت كند كه در تأييد ارزش­هاي احتمالي آن، راهگشاست. اين پژوهش به روش تحليلي نشان مي­دهد در دوره افشار، نقاشان دربار ايران، با تمسك به اصول هنر سنتي چون نورپردازي پراكنده، پيكربندي رسمي و زينت­نگاري به خلق فضاهاي ميان دوبعدي و سه­بعدي اقدام كردند. در غرب هم ناپلئون، هنر نئوكلاسيك را به رسميت شناخت و بر ارجاع به ارزش­هاي رم باستان تأكيد ورزيد؛ اما قدرت و ثروت بستري فراهم آورد تا در هر دو سرزمين، پيكره­نگاري­هاي پادشاه با تجسم آرايه­هاي مرصع، تمكّن وي را به مخاطب القا نمايد. نتيجه آن‌كه، ايران و فرانسه رويكردهاي متفاوت را به ­لحاظ طبيعت­نگاري از سر گذراندند؛ اما در اين برهه تاريخي خاص، به­ دليل اهميت فوق­العاده تجسم ابهّت ملوكانه در ارجاع به سابقه هنري خود و التفات به زينت­گرايي هم­سو هستند.

During Nader Shah sovereignty, civil and foreign wars happened, which affected the status of art, especially painting. About half a century after these wars, France deals with a great revolution which influences all Europe and leads to short kingdom of Napoleon which is accompanied by great territorial expansion. According to mentioned political similarities during almost identical periods of time and by confirmation of the fact that art contents resembling the flows of thoughts of the current time, there must be similarities in arts of both territories despite stylistic differences. Thereafter, this research is supposed to find an answer to the question What similarities in formal structure of their figurative paintings are the result of similar militarism and policies of Nader Shah and Napoleon? In following, we willanalyzes formal structural components of eight figurative paintings of Nader Shah and Napoleon in expository manner by using reflection approach in sociology. The main purpose of authors of this article is to focus on similarities of these artworks. One of the necessities of this research is neglecting of art in Afsharid era. While comparative tradition can suggest cultural proximity which can confirm possible values. By using analytic method, this research indicates that Afsharid erapainters of Iran government created 2D and 3D spaces by using traditional art principles including distributed lightening, formal configuration and ornamenting. In west, Napoleon gave recognition to Neoclassical Art and emphasized on referring to ancient Rome values. However, power and wealth led to portrayal of kings in both territories with depiction of carbuncled arrays in order to induce their wealth. As a result, Iran and France had different approaches in nature drawing. Nevertheless, in this era they are similar in their artistic background and their emphasis on ornamentation due to extreme emphasis on portrayal of royal glory.