مباني معرفت‌شناختي نقد هيوم بر براهين خداشناسي

Epistemological Principles of Hume’s Critique on Proofs for the Knowledge of God

آن‌چه هيوم در باب گزاره‌هاي ديني بيان كرده، بر مبناي معرفت‌شناسي اوست. وي با هدف خدشه‌دار كردن الهيات طبيعي، آراء نقادانه‌اش نسبت به اين گزاره‌ها را ارائه و بر مبناي تجربه‌گرايي‌اش، مدعيات الهيات طبيعي را خارج از محدوده معرفت بشري معرفي مي‌كند. بر همين اساس، اين جستار شامل سه بخش اصلي است، كه به ترتيب به تأثير آراء معرفتي هيوم بر نقدهاي او به برهان هستي‌شناختي، برهان جهان‌شناختي و برهان نظم مي‌پردازد. در اين پژوهش، تجربه‌گرايي هيوم و همچنين نظرات او در باب براهين اثبات وجود خدا مورد نقادي قرار نمي‌گيرند؛ چراكه اين مباحث هريك خود مجالي جداگانه مي‌طلبند، و ضمناً، با هدف اصلي مقاله حاضر، يعني درك تأثير معرفت‌شناسي هيوم بر آراء او در باب براهين اثبات وجود خدا، نيز مستقيماً مرتبط نيست. اما اگر كسي خواهان نقد آراء هيوم در باب آن براهين باشد، مي‌تواند از ماحصل اين مقاله كه نشان‌دهنده تأثير حداكثري تجربه‌گرايي هيوم است، استفاده كند و با به چالش كشيدنِ آن مباني معرفتي، اين نقدها را هم متزلزل نمايد.

This paper would compare the principles and outcomes of these two versions. Hume has been concerned with mind and the rules governing it in the classic induction and regards the mental habit as the reason for trust in scientific laws. However, Goodman in his bringing up the new issue of induction is more concerned with language and its rules and mentions penetration in language as the reason for belief in general scientific rules. Nevertheless, denomination is the common ground for these two philosophers and the common outcome of these two viewpoints is a kind of extremist relativism, which extends over to the ontology area. This paper is a comparative study that examines the relation between denomination and relativism from a critical point of view.