خلأ معاهداتي: لزوم كنكاش در تعهدات بين المللي دولت ها در فرايند سدسازي از ديدگاه حقوق بين الملل

The Absence of Treaties: The Need for Investigating States’ International Obligations in the Dam Construction Process from the Perspective of International Law

سدسازي يكي از بزرگ­ترين سازه‌هاي دست بشر است كه از دوران باستان آغاز شده است. هر چند سدها در تأمين آب آشاميدني، آبياري، انرژي برق آبي و توسعه اقتصادي و اجتماعي نقش مهمي دارند، نبايد از آثار زيست‌ محيطي جبران‌ناپذير آن‌ها بر زيست ­بوم دولت‌هاي پيراموني چشم‌پوشي كرد. امروزه فقدان مقررات قراردادي بين‌المللي در خصوص تعهدات بين‌المللي دولت‌ها در فرايند سدسازي منجر شده است كه بسياري از دولت‌ها از جمله تركيه با استناد به دكترين حاكميت مطلق سرزميني، سدهاي بي‌شماري در قلمرو سرزميني خود بسازند. اين امر خود منجر به كاهش منابع آبي، خشكسالي‌هاي متوالي، مهاجرت جمعيت، پديداري سرچشمه‌هاي گردوغبار در كشورهاي مجاور و نهايتاً ايجاد اختلافات در سطح بين‌المللي شده است. اين پژوهش به بررسي وقايع حقوقي حوزه سدسازي نظير قضيه گابچيكوو ـ ناگيماروس، قضيه سد، پروژه سد‌‌سازي گاپ، سد كجكي و سد دوستي پرداخته و از رهگذر وقايع مزبور، قواعد ناظر بر سدسازي دولت‌ها را تبيين مي­ كند.

The history of damming as one of the largest man-made structures dates back to ancient times. Although dams play an important role in supply of drinking water, irrigation, hydroelectric power and economic and social development, their irreparable environmental impacts on the ecosystem of peripheral States should not be ignored. Today, the absence of clear and specific regulations concerning international obligations of States in the process of damming has resulted in the construction of numerous dams in the territory of a large number of States including Turkey by the help of the doctrine of absolute territorial sovereignty. This matter has led to the reduction of water resources, the subsequent droughts, population migration, and the emergence of dust storms in the neighboring countries, hence the creation of international disputes. This study, through descriptive-analytic method has addressed the legal events of the dam construction, such as the case concerning the Gabčíkovo-Nagymaros Project, GUT Dam Case, GAP Damming Project, Kajaki Dam, Doosti Dam and through these events, tries to clarify the rules governing the constructions of dams by States.