بررسي ابعاد و آثار كرامت انسان از ديدگاه امام رضا (عليهالسلام) و مكاتب روانشناسي

Study of Dimensions and Effects of Human Dignity from Imam Riḍā's Viewpoint and Psychology Schools

شناخت جايگاه انسان و بررسي ابعاد و ويژگي‌هاي مختلف او يكي از موضوعات محوري در تعاليم اديان آسماني ـ به ويژه اسلام ـ و مكاتب بشري شمرده شده و تلاش‌ها و راهكارهاي فراواني براي رسيدن او به سعادت نهايي‌اش كه در گروِ كرامت و عزت است، صورت گرفته است؛ كرامت به معناي شرافت، عزت و ارجمندي، كه محل بحث و نقطه برخورد دين مبين اسلام با علوم بشري است. هدف پژوهش حاضر بررسي ابعاد و آثار كرامت انساني در سيره امام رضا (عليهالسلام) و روانشناسي بود كه تلاش شد با استفاده از اسناد و منابع كتابخانه‌اي و به روش توصيفي ـ تحليلي، از نوع تحليل محتوا، كرامت انساني از منظر هر دو ديدگاه بررسي شود. نتايج پژوهش نشان داد، از ديدگاه امام رضا (عليهالسلام) خاستگاه كرامت انساني، ذاتي و وابسته به روح الهي بوده، جهت‌گيري معنوي و متعالي داشته و هدفش رسيدن به قرب الهي و خليفه خدا شدن در زمين است كه با تقوا و بندگي با محوريت خدا از قوه به فعل در مي‌آيد. اما در روانشناسي، عزت نفس از عوامل درون فردي و بيروني حاصل شده، خاستگاه آن نيازها (كمبودها) و هدف رفع نيازها در محيط مادي و شكوفايي ظرفيت‌هاي انساني جهت كسب موفقيت و پيشرفت است.

Recognizing the status of man and studying his various dimensions and characteristics is one of the central issues in the teachings of divine religions, especially Islam and human schools, and many efforts and strategies have been made to reach him for his ultimate bliss based on dignity and esteem. Dignity means honor, esteem and venerable, that is the subject of discussion and confrontation between Islam and human sciences. The aim of this study was to review the dimensions and effects of human dignity from Imam Riḍā's viewpoint and psychology, using library documents and resources and descriptive-analytic method of content analysis type, to examine the human dignity from the standpoint of both perspectives. The results of this study shows that from Imam Reza’s viewpoint, the origin of human dignity is inherent and dependent on the divine spirit and has a spiritual and transcendent orientation, and its aim is to reach the Divine proximity and be the caliph of Allah on the earth, which through the centrality of God's servants, comes from potentiality to actuality. But in psychology, self-esteem is derived from inward and outward factors, its origins are needs (shortcomings), and its purpose is to meet the needs of the material environment and to flourish the human capacity for success and progress.