سرچشمه‌هاي معرفتي حكمت اشراقي و نقش و تأثير قرآن و منابع روايي

Cognitive Origins of Illuminated Philosophy; Quran and Narrative Sources' Role and Effect

بر خلاف بسياري از فيلسوفان مسلمان كه معمولاً از منابع و پيشينه تاريخي افكار خود كم‌تر ياد مي­كنند، شيخ اشراق صريحاً از متفكراني كه انديشه‌هاي خود را ادامه‌دهنده حكمت آنان مي‌داند، نام مي‌برد. پرداختن به ريشه‌يابي منابع حكمت اشراق از همان آغاز تأليف «حكمة الإشراق» توسط خود شيخ شروع شده است و بعدها توسط شارحان «حكمة الإشراق» ادامه يافت و تا زمان حاضر نيز ادامه دارد. هدف از اين جستار بازخواني نقش و تأثير منابع قرآني و روايي به مثابه مهم‌ترين سرچشمه ­هاي معرفتي شيخ اشراق است. گرچه به فلسفه شيخ اشراق غالباً به عنوان نقطه تلاقي حكمت و عرفان و تفكر ايران و يونان نگريسته مي‌شود ولي سهروردي با آگاهي به منابع قرآني و روايي در صدد اتقان و استحكام حكمت خود بوده است. اين انگيزه در مسائل گوناگوني محقق شده است از جمله در تأويل آيات قرآن به مباحث فلسفي مانند عقل فعال و قوه مخيله؛ توجيه و تأييد مباحث مربوط به عقل اول، تجرد و جاودانگي نفس و قاعده امكان اشرف با توسل به آيات قرآن. همچنين مسائلي مانند خلافت الهي از مباحث اين مقاله است كه در انديشه سهروردي ريشه قرآني دارند. بر اين اساس مي‌توان گفت كه راه رسيدن به حقايق گاهي عقل است و گاهي كشف و شهود عرفاني و در رأس همه آن‌ها وحي الهي. محال است آنچه حق است و عقل و شهود سليم بدان راه يافته، در تضاد با وحي الهي باشد.

In spite of many philosophers who rarely remind historical sources and backgrounds, Shahāb ad-Dīn Yahya ibn Habash Suhrawardī expresses his thoughts clearly and knows them as their extender. The goal of the present research is a review of Quranic and narrative roles and as the most important illuminated origins for Suhrawardī. Although Suhrawardī's philosophy is viewed as the confluence point of Iran and Greece's philosophy, mysticism and thought, Suhrawardī intended to strengthen his philosophy according to his knowledge of Quranic and narrative sources. This motivation comes true in various issues such as interpretation of Quran's Verses on philosophical topics like active wisdom and imagination, rationalization and immortality. Thus it can be claimed that the way reaching reality is sometimes wisdom and sometimes mystic detection and Divine Oracle above all. It's impossible to find contradiction what is known as right.