كاركرد تضمين افعال در تفسير آيات قرآن كريم (با تأكيد بر آراء ابن عاشور)

The Effect of Assurance of Verbs in Interpretation of the Holy Quran’s Verses with an Emphasis on Ibn Ashour’s Ideas

با تأمّل در آيات قرآن كريم، از ساختار و معاني برخي از الفاظ و عبارات قرآن چنين بر مي‌آيد كه يك لفظ، در عبارتي واحد، دو معنا را با خود به همراه دارد كه اين شيوه كاربرد در علوم قرآن و تفسير «تضمين» نام دارد. مفسران اسلامي در تفسير آيات الهي براي نشان دادن برجستگي‌هاي ادبي ـ بلاغي قرآن به‌صورت گسترده از اين صنعت ادبي استفاده نموده‌اند. ابن عاشور نويسنده تفسير «التّحرير و التّنوير» به‌طور چشمگير از اين قاعده بهره برده است. در اين مقاله ضمن معناشناسي تضمين، انواع آن اعم از ادبي، نحوي، بلاغي و عروضي مورد بررسي قرار گرفته است. تلقي مفسران اسلامي از تضمين منطبق بر تعريف نحويان از اين پديده است. نحويان تضمين را بر سه قسم: اسم، فعل و حرف تقسيم نموده‌اند. مقاله حاضر فقط به تضمين افعال پرداخته است. در بررسي آيات از تفاسير متعدد شيعه و اهل سنّت بهره‌برداري شده است، اما تاكيد بر آراء و نظرهاي ابن عاشور است.

Reflection on the Holy Quran’s verses indicates that structure and meaning of some words and expressions of the Quran may cause receiving two meanings from one word in a single expression. This method in the Quran and commentary sciences is called “assurance”, tazmeen. The Islamic commentators have widely used this figure of speech in providing commentaries of divine verses to show literary-rhetoric features of the Quran. Ibn Ashour, the writer of “At-Tahrir va At-Tanvir” has considerably enjoyed this principle. In addition to dealing with semantics of “assurance”, its types such as literary, syntactic, rhetoric and prosodic ones are analyzed here. The Islamic commentators’ consideration from “assurance” is in accordance with definition of the grammarians from this phenomenon. Grammarians have divided “assurance” into three types including noun, verb and letter. The paper dealt with only that of verbs. Different Shiite and Sunni’s commentaries were used in analyzing the verses but emphasis is on the Ibn Ashour’s ideas and viewpoints.