تحليل رفتار اصلاح پرس و جوي كاربر براساس ويژگي‌هاي معنايي: تحليل لاگ كاربران پايگاه اطلاعات گنج (ايرانداك)

Analysis of User query refinement behavior based on semantic features: user log analysis of Ganj database (IranDoc)

هدف: نظام‌هاي اطلاع‌رساني را بدون يافتن دركي روشن از مقوله‌هايي چون نيازهاي استفاده‌كنندگان، چگونگي جستجوي اطلاعات توسط آنها، و چگونگي ارزيابي اطلاعاتي كه دريافت مي‌كنند، نمي‌توان به نحو مطلوبي طراحي كرد يا توسعه داد. اين پژوهش به منظور بررسي رفتار اطلاع‌يابي كاربران، به تحليل لاگ كاربران پايگاه اطلاعات گنج( ايرانداك) پرداخته است. آن چه در اين پژوهش براي بررسي در نظر گرفته شده است،‌ ويژگي‌هاي معنايي جستجو و اصلاح جستجو در ميان كاربران گنج است. روش/رويكرد: روش اين پژوهش، تحليل گزارش‌هاي تراكنش است كه يكي از روش‌هاي تجزيه و تحليل پايگاه‌هاي اطلاعاتي به شمار مي‌رود. در اين پژوهش، لاگ كاربران پايگاه اطلاعات گنج در بازه زماني سه ماهه ( از ارديبهشت تا مرداد 1395)از نظر ويژگي‌هاي معنايي تحليل شد. ابزار اين پژوهش سياهه وارسي بود كه ويژگي‌هاي معنايي را مدنظر قرار داده و به روش مشاهده انجام شد. تعداد كل جستجوهاي دريافتي ده ميليون ركورد بود كه آنها به جستجوهاي حوزه علم اطلاعات ( با محدودسازي با اصطلاحات اصطلاحنامه در اين حوزه) محدود شد. تعداد كل جستجوهاي حوزه علم اطلاعات 106641 بود كه تحليل بر روي آنها انجام گرفت. يافته‌هاي پژوهش: تحليل معنايي جستجوها، وجود رابطه‌هاي معنايي را بين جفت‌هاي اصطلاحات مبتني بر اصطلاحنامه در جستجوهاي كاربر نشان داد. نتايج نشان داد كه كاربران براي رسيدن به پاسخ مطلوب خود در پايگاه گنج جستجوهاي خود را براساس روابط معنايي اصلاح مي‌كنند. نتيجه‌گيري: نتايج اين پژوهش مي‌تواند در بهبود سيستم گنج براي پاسخگويي به كاربر و براي پيشنهاد براي جستجو به كاربر به كار رود. به گونه‌اي كه با آگاهي از اين مسئله كه كاربران اغلب تاكتيك‌هاي خاصي را در اصلاح پرس‌وجوي خود به كار مي‌برند و از روابط معنايي خاصي در آن استفاده مي‌كنند مي‌توان پيشنهادات مناسبي را به آنها ارائه داد. به طوري كه با جستجوي يك مفهوم خاص در موارد مشابه مفهوم داراي رابطه معنايي كه اغلب مورد استفاده كاربران قرار مي‌گيرد به آنها پيشنهاد شود.

Background and Aim: Information systems cannot be well designed or developed without a clear understanding of needs of users, manner of their information seeking and evaluating. This research has been designed to analyze the Ganj (Iranian research institute of science and technology database) users’ query refinement behaviors via log analysis. Methods: The method of this research is log analysis. In this research, the Ganj users’ query refinement behaviors were analyzed. User’s logs during 3 months between May and June 2016 were analyzed for semantic features. The study tool was a researcher-made checklist of semantic features. The total searches were 10 milion records which were limited to information science domain. About 106641 records were selected for analysis. Results: The semantic relationships (based on thesaurus relationships) were revealed between pair’s terms in user’s searches. The results showed that users refined their searches based on some semantic relationships. Conclusion: The results of this research can be used to improve the Ganj results and for term suggestion for users, so that they be able to choose proper terms while there are several related terms