تبيين لذت خيالي از ديدگاه صدرالمتألهين

A Study of Mulla Sadra’s perspective of the Imaginative Pleasure

در مقاله حاضر، با استناد به نظريات صدرالمتألهين، ضمن تبيين فلسفي لذت به امر وجودي به عنوان صفت كماليۀ وجود و مساوقت با آن و تعريف خيال به امري مجرد، لذت خيالي بسط داده مي شود تا اهميت و جايگاه اين لذت در قياس با لذات ديگر روشن گردد. در ادامه، پس از بيان شروط رؤيت و تعريف آن مبتني بر غايت انكشاف حقيقت هر موجودي، اثبات مي شود كه صور خيالي همانند صور حسي، بي هيچ تفاوتي مورد ابصار و ادراك قرار مي گيرند و به دليل حركت جوهري، ادراك صور خيالي موجب استكمال نفس مي شود كه اين استكمال به انكشاف نفس مي انجامد و اين خود لذتي مبني بر رسيدن به غايتي را دربردارد. در نهايت، تبيين مي شود كه لذت درك صور خيالي به دليل بهره بيشتري از وجود، لذتي تامتر و كامل تر از لذايذ محسوس است كه تنها صاحبان نفوس عاليه، به‌دليل اشتغال كمتر به محسوسات، مشمول برخورداري از اين لذت وافر خواهند بود.

Based on Mulla Sadra’s perspectives, and through a philosophical explanation of pleasure as an existential entity, as well as a perfection-attribute of existence, and by defining imagination in terms of an immaterial and abstract entity, the present paper seeks to study imaginary pleasure and clarify its importance compared to other types of pleasure. Then, after stating the conditions for sight and its definition on the basis of the ultimate purpose for revealing the truth of every creature, it is proven that imaginary imageries are perceived and understood similar to sensual imageries, without any differences; and due to substantial motion, the perception of imaginary forms leads to the perfection of soul which in turn causes the discovery of the soul. Finally, it is explained that because of its further benefiting from the existence, the pleasure of perceiving imaginary imageries is a more perfect pleasure than sensual pleasures; a great pleasure which can only be gained and enjoyed by the owners of great souls due to less entrapment with the material feelings.