تحليل و بررسي تأويل از ديدگاه ابن تيميه و علامه طباطبائي

An Investigation and Analysis of Ta''''vil from the Perspectives of Ibn-Teymiyyeh and Allameh Tabataba''''i

تأويل يكي از مباحثي است كه ميان انديشمندان مسلمان مورد بحث و نظر قرار گرفته است. ممكن است با بررسي ديدگاه هاي مرتبط با تأويل به نظر برسد ديدگاه ابن تيميه و علامه طباطبايي در مورد تبيين تأويل يكسان است؛ اما با دقت در اين دو ديدگاه تفاوت روشن مي‌شود. در ديدگاه ابنتيميه تأويل اخبار و انشاءهاي قرآن از هم جدا هستند و تأويل اخبار را نفس واقعيت خارجي آنها و تأويل اوامر را تحقق مأموربه مي داند؛ اما در ديدگاه علامه طباطبايي اولاً همه قرآن داراي تأويل است و مختص متشابهات نيست؛ ثانياً تأويل را از سنخ حقايق مي داند نه از سنخ معنا و مفهوم. بين ديدگاه ابن تيميه و علامه تفاوت اساسي وجود دارد و آن اينكه ابن تيميه مابازاي خارجي آيات را تأويل مي داند؛ اما سخن علامه طباطبايي دقيق تر از آن است؛ يعني تأويل، حقيقت نفس الأمري است كه فراتر از عالم ماده و واقع خارجي است. تفاوت ديگر در اين است كه ابن تيميه علم به تأويل را مطلقاً از همه انسان ها نفي مي كند؛ اما علامه طباطبايي بر اساس آيات معتقد است برخي بندگان خداوند خاص علم به تأويل دارند و نفي مطلق ابن تيميه را نميپذيرد.

Ta''vil (allegorical interpretation) is one of the subjects discussed by Muslim scholars. One may study the ideas on ta''vil and think the views of Ibn Teymiyyeh and Allameh Tabataba''i are identical but an exact study of the two shows there are differences. According to Ibn Teymiyyeh''s view the ta''vil of Qur''an''s declarative [verses] is different from commanding [verses]; the ta''vil of declarative verses is their external reality and the ta''vil of the commands is the fulfillment of what is commanded. But according to Allameh Tabataba''i, first, all of the Holy Qur''an has ta''vil and is not special to the motashabeh (ambiguous and metaphorical) verses and second, ta''vil is a kind of reality not a meaning or concept. There are fundamental differences between Ibn Teymiyyeh and Allameh Tabataba''i''s views; Ibn Teymiyyeh believes ta''vil is the external referent of verses but Allameh Tabataba''i has a more exact idea. [He believes] ta''vil is the nafs-ol-amr reality which is beyond the world of matter and the external actuality. Another difference is that Ibn Teymiyyeh absolutely denies the knowledge of ta''vil from all human beings but Allameh Tabataba''i says according to Qur''an''s verses, some special servants of God are aware of ta''vil and he does not accept this absolute denial.