پژوهشي دربارۀ منع ورود مشركان به مكه در پرتو آخرمانَزَل بودن سورۀ مائده

Research on Prohibition on the Entry of non-Muslims to Mecca in the Surah Maidah

آيه 28 سوره توبه مهمترين مستمسك حكم منع ورود مشركان به مساجد و اماكن مقدس از سوي مفسران و فقيهان بوده­است. برخي فقيهان دلايل ديگري در اقامۀ اين حكم نيز ارائه كردند كه از سوي گروه ديگري از ايشان مورد نقد و رد واقع شده­است. آيه 28توبه نيز، علاوه بر آنكه دلالتي بر نجاست ذاتي غيرمسلمانان ندارد، با آيه 2مائده كه آخرين سورۀ نازلۀ قرآن است و جواز سفر مشركان به مكه و لزوم حفظ امنيت آنان را صادر نموده، در تعارض است. واكاوي در سياق آيات هر دو سوره نشانگر آن است كه در سورۀ توبه تنها مشركان حربي از ورود به مسجدالحرام منع شده­ و در سورۀ مائده جواز ورود مشركان غيرحربي صادر شده­است. از ديگرسو جريان شناسيِ شكل گيري حكمِ مشهور منعِ ورود مشركان به مساجد در فقه فريقين، نشانگر آن است كه اين فتوي نخستين بار توسط خليفۀ دوم صادر شده كه با پيروي عمربن عبدالعزيز و برخي از خلفاي عباسي از فرمان او، به شروط عمريه مشهور گرديده و به تدريج در ميان فقهاي شيعه و سني شهرت يافته ­است.