رهيافتي زبانشناختي به برابري جنسيتي در قرآن كريم؛ نقدي بر فمينيسم اسلامي

A Linguistic Approach towards Gender Equality in the Holy Quran; a Critical Study of Islamic Feminism

فمينيسم اسلامي در شاخه هرمنوتيكي خود، ارائه خوانشي جديد از قرآن كريم جهت اثبات «برابري جنسيتي ميان مردان و زنان» به عنوان يك آموزه اصيل قرآني را سرلوحه همّت خويش قرار داده است. از آنجا كه يكي از مهمترين پايههاي اثبات اين مدعا، شواهد زبانشناختي است، فمينيستهاي مسلمان با استناد به مفاهيم «زوجيت» و «ذكر/أنثي» و كاربرد هريك از آنها در قرآن كريم، بر برابري جنسيتي زنان و مردان اصرار ورزيدهاند. مبتني بر همين دغدغه اين نوشتار نيز با اتخاذ رويكردي زبانشناختي، به نتايج هرمنوتيكي ايشان توجه نموده و پس از بازيابي واژگان متعلق به حوزه معنايي «جنس و جنسيت» در قرآن كريم، امكان اثبات ايدهي «برابري جنسيتي» درتعاليم قرآني را به قضاوت نشسته است. اين مطالعه نشان داد كه قرآن كريم علاوه بر تمايزگذاري ميان دو حوزه «جنس» و «جنسيت»، رابطه ميان مردان و زنان را در دو سطح مجزاي خانواده و اجتماع به بحث گذارده و با وجود ارتقاي جايگاه بانوان، نقش مردان و زنان را به صورت مكمّلي ـ و نه برابر ـ تبيين نموده است.

Confirming "gender equality" as a basic Quranic teaching, hermeneutic branch of Islamic Feminism makes effort to offer new interpretations of the Holy Quran in the recent decades. Since linguistic evidences play an important role in approving "gender equality", Muslim feminists insist on this principle based upon some concepts like "pairing" (Zawjiyya) and "male / female" (Dakar/Untha) in the Quranic verses. Taking linguistic approach towards feminist interpretations, this essay attempts to recognize the semantic field related to "sex" and "gender" in the Holy Quran, and then judges the validity of the principle "gender equality" from the view point of this sacred book. This study shows that the Holy Quran distinguishes sexual affairs from gender ones, and also explains the relationship between men and women in two different stages, family and society. Despite the improving the status of women, the Holy Quran gives a complementary role instead of equal one to them.